Курессааре қамалы

Курессааре қамалы (эст. Kuressaare piiskopilinnus) — Батыс Эстонияның Сааремаа аралындағы қамал. Сааремаа аралының басты көрікті жері. Бүкіл Балтық жағалауында көптеген жылдар бойы елеулі өзгерістерге ұшырамаған жалғыз ғимарат. 1999 жылы ол сәулет ескерткіші ретінде Эстонияның мәдени ескерткіштерінің мемлекеттік тізіліміне енгізілді.^[1]

Тарихы

Курессааре қамалы (Аренсбург) — Эстониядағы епископтың резиденциясы ретінде салынған ең көне бекіністердің бірі. Қамал 30 жылға созылған Ливон соғысынан (1558–1583) аман қалды. Әрі қарай, бекініс, қамал ретінде бірнеше жүз жыл бойы жаңартылды, содан кейін бастиондар мен жер жұмыстары пайда болды. Осылайша, бұл құрылымда әртүрлі ғасырлардағы сәулеттік бекініс мотивтері бар.

Курессааре қамал-бекінісінің тарихында төрт негізгі кезең бар: епископтық (1559 жылға дейін), дат (1645 жылға дейін), швед (1721 жылға дейін) және орыс (1918 жылға дейін). Қамалдың ең көне бөлігі шамамен 14 ғасырдың басында салынған. Одан қазір жер асты бөлігі ғана қалды.

1904-12 жылдары қамалды сәулетшілер Карлом Рудольф, Германом Зойберлих, Вильгельм Нейман қалпына келтірді.

1941 жылы кеңес оккупанттары қамалды бекініс ретінде пайдаланды , қамал ауласында 90 бейбіт тұрғынды өлтірген. Фашистердің кейінгі шапқыншылығы мен оккупациясы кезінде қамал аумағында 300-ден астам адам қаза тапты.

1968 жылы Калыи Алуве жетекшілігімен ол екінші рет қалпына келтіруден өтті.

1997 жылдан бастап қамал аумағы Сааремаа мұражайының қарамағына өтті. Мұражайдың тұрақты тарихи экспозициясы, табиғат бөлімінің тұрақты көрмесі орналасқан.^[2]^[3]^[4]

Архитектурасы

Мұнара биіктігі 29 метр және бес қабаттан тұрады. Кіреберіс жерден 10 метр биіктікте орналасқан және екінші қабатқа апарады. Мұнараның үшінші, төртінші және бесінші қабаттарында қарапайым каминдер бар. Төменгі қабаттарда көру саңылаулары бар, жоғарғы қабатта екі кішкентай терезе бар. Үстіңгі қабаттың қоймаларындағы ашық алаң күзет қызметін атқаруға арналған.

Курессааредегі қарауыл мұнарасы қабырғамен және теңіз суымен толтырылған ені 20 м ормен қоршалған. Өлшемі 66,8 х 86,5 м болатын дұрыс төртбұрыш түріндегі аумақ қалыңдығы 1,8-ден 2,4 м-ге дейінгі қабырғамен қоршалған. Курессааре қамалының бірінші қабатында негізінен әртүрлі қоймалар мен қосалқы бөлмелер орналасқан. Оңтүстік-шығыс қанатындағы қарауыл мұнарасын қоршап тұрған оқшаулағыш шахтаның жанында ошағы бар ас үй, оның жанында нан пісіруге арналған бөлме және қосалқы ас үй бөлмелері болды. Содан кейін құдық орналасқан бөлме, ал негізгі қабатта орналасқан ас үйдің астында сыра қайнату зауыты болды. Ұзындығы 600 метрге жуық және елу ату шұңқыры бар қамал бекінісінің жаңа қуатты қабырғасының құрылысы 15 ғасырдың 30-жылдарында аяқталды. Қамал бекінісінің жоспары бойынша шеңбердің төрттен үш бөлігін құрайтын шағын жарты шеңберлі қаптал мұнаралары болды.

Идаторн шағын мұнарасы (шығыс) (диаметрі 5,95 м) бүгінгі күнге дейін сақталған. 15 ғасырдың ортасында бұл қабырғалар 2 метрге көтерілді. Сонымен қатар, жоспары бойынша жарты шеңбер және дөңгелек үлкендері тұрғызылды. Бүгінгі күнге дейін Кагуторн (оңтүстік-шығыс) мұнарасы (диаметрі 13,1 м) және Лоунаторн (оңтүстік) мұнарасы (диаметрі шамамен 13 м), сондай-ақ Пхьяторн (солтүстік) мұнарасының төменгі қабаты (диаметрі 14,495 см, 35Х97) сақталған.^[5]

Курессааре қамалының көрікті жерлері

Мұражай: — бүгінгі күні Курессааре сарайында аралдың тарихына, мәдениетіне және қоршаған ортасына жан-жақты қарауды ұсынатын Сааремаа мұражайы орналасқан. Мұражай экспонаттары археологиялық олжалар мен ортағасырлық артефактілерден бастап жергілікті жабайы табиғат пен фольклорға арналған экспонаттарға дейін бар.
Часовня: — қамал часовнясы келушілер үшін готикалық архитектурасымен ұсынылады.
Готикалық ұлылық: — қамалдың дизайны соңғы готикалық сәулет үлгісі болып табылады. Орталық «конвенция ғимараты» қарапайым, бірақ әсерлі пішіндегі қуатты шаршы құрылым болып табылады. 37 метрге жететін солтүстік қорғаныс мұнарасы айналаның панорамалық көрінісін ұсынады.
Бекініс қабырғалары: — қамал бастиондар желісімен, қабырғалармен, жыралар мен арықтармен, оның қорғаныс мақсатының қалдықтарымен қоршалған.
Қорғаныс құрылымдары: — қамалдың бекіністері, соның ішінде мұнаралар мен бастиондар келушілерге қолжетімді. Бұл құрылымдар өткеннің қорғаныс стратегиясы туралы түсінік береді және айналадағы ландшафттың панорамалық көрінісін ұсынады.
Интерактивті экспонаттар: — заманауи интерактивті экспонаттар мен мультимедиялық дисплейлер Курессааре қамалының тарихын барлық жастағы келушілер үшін қызықты және қолжетімді етеді.^[6]