Кхму

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Кхму
кхму, кха, кса, тай-хат, футхень
Bokeo BanHuayHao5 tango7174.jpg
Бүкіл халықтың саны

440 000

Ең көп таралған аймақтар
 Лаос

384 000

 Тайланд

40 000

 Вьетнам

16 000

Тілдері

кхму тілі

Діні

дәстүрлі діндер, буддизм

Кхму (өз атауы; кхму, кха, кса, тай-хат, футхень)[1]Оңтүстік-шығыс Азиядағы халық. Жалпы саны 440 мыңға жуық адамды құрайды. Олар Лаоста (384 мың адам), Тайландтың солтүстігінде (40 000 адам), Вьетнамда (16 000 адам), сонымен қатар Мьянма мен Қытайда тұрады.[2]

Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тілі - кхму тілі.[3] Диалектілер: кхму, кханг және кхао. Негізгі кхмер сөйлеу бірлігі - қытай-тибет түбір буыны мен индонезиялық түбір сөздерінің арасы.[4]

Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, буддистер.[5]

Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Негізгі кәсіптері: қолмен атқарылатын егіншілік (негізінен күріш), өзеннен балық аулау, аңшылық, терушілік. Қолөнерден – керамика, тоқымашылық, металдан зергерлік бұйымдар жасау дамыған.[6]

Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тұрғын үйлері

Ата-баба рухына табыну (хрой таза), жердің әруағы (хрой пте), аспан, су, күріш, т.б.сақталған. Жер учаскелері шағын және көп балалы отбасыларға тиесілі. Қалыңдықты таңдау көбінесе баланың ата-анасының қалауымен анықталады. Тойдан кейін 3-4 жыл әйелінің әке-шешесінің үйіне қоныстанады, содан кейін өз үйін салады.

Дәстүр бойынша, хкму халқының ауылдарындағы үйлер қадаларға салынған. Алайда, лао үйлерінен айырмашылығы, үйдің астындағы кеңістік тұрғын үй немесе сарай үшін пайдаланылмайды.[7]

Киімдері тхай, тай және лао костюміне жақын. Киім сатып алынған матадан тігіледі. Әйелдер үшін тігілмеген белдемше мен блузкадан, ерлерде шалбар мен күртеден тұрады. Басына сәлде киеді.

Негізгі тағам - буға пісірілген күріш, жүгері, маниок, таро, ет азырақ пайдаланылады. Мұрын арқылы ішу салты сақталған.[6]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Современная энциклопедия Кхму https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/202205-khmu/
  2. Значение слова кхму https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%BA%D1%85%D0%BC%D1%83
  3. Толковый словарь русского языка. https://sanstv.ru/dict/%D0%BA%D1%85%D0%BC%D1%83
  4. Кхму https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/388355
  5. Современная энциклопедия КХМУ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/5881-%D0%9A%D0%A5%D0%9C%D0%A3
  6. a b народы мира / Кхму http://www.etnolog.ru/people.php?id=KHMU
  7. Деревня народа кхму https://sergeykovalchuk.ru/articles/laos%2Fgornyj-severnyj-laos%2Fluangnamtha%2Fderevnyanarodakhmu