Кхму

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Кхму
кхму, кха, кса, тай-хат, футхень
Бүкіл халықтың саны

440 000

Ең көп таралған аймақтар
 Лаос

384 000

 Тайланд

40 000

 Вьетнам

16 000

Тілдері

кхму тілі

Діні

дәстүрлі діндер, буддизм

Кхму (өз атауы; кхму, кха, кса, тай-хат, футхень)[1]Оңтүстік-шығыс Азиядағы халық. Жалпы саны 440 мыңға жуық адамды құрайды. Олар Лаоста (384 мың адам), Тайландтың солтүстігінде (40 000 адам), Вьетнамда (16 000 адам), сонымен қатар Мьянма мен Қытайда тұрады.[2]

Тілі - кхму тілі.[3] Диалектілер: кхму, кханг және кхао. Негізгі кхмер сөйлеу бірлігі - қытай-тибет түбір буыны мен индонезиялық түбір сөздерінің арасы.[4]

Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, буддистер.[5]

Негізгі кәсіптері: қолмен атқарылатын егіншілік (негізінен күріш), өзеннен балық аулау, аңшылық, терушілік. Қолөнерден – керамика, тоқымашылық, металдан зергерлік бұйымдар жасау дамыған.[6]

Тұрмыс салты

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ата-баба рухына табыну (хрой таза), жердің әруағы (хрой пте), аспан, су, күріш, т.б.сақталған. Жер учаскелері шағын және көп балалы отбасыларға тиесілі. Қалыңдықты таңдау көбінесе баланың ата-анасының қалауымен анықталады. Тойдан кейін 3-4 жыл әйелінің әке-шешесінің үйіне қоныстанады, содан кейін өз үйін салады.[7]

Тұрғын үйлері

Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәстүр бойынша, хкму халқының ауылдарындағы үйлер қадаларға салынған. Алайда, лао үйлерінен айырмашылығы, үйдің астындағы кеңістік тұрғын үй немесе сарай үшін пайдаланылмайды.[8]

Дәстүрлі киімдері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Киімдері тхай, тай және лао костюміне жақын. Киім сатып алынған матадан тігіледі. Әйелдер үшін тігілмеген белдемше мен блузкадан, ерлерде шалбар мен күртеден тұрады. Басына сәлде киеді.[9]

Дәстүрлі тағамдары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Негізгі тағам - буға пісірілген күріш, жүгері, маниок, таро, ет азырақ пайдаланылады. Мұрын арқылы ішу салты сақталған.[10]

Кхму халқының өкілдері жергілікті ерекшеліктерді айқын көрсететін халық әндерінің бай қазынасымен танымал. Кхму халқының арасында ең танымал ән жанры - эпикалық сипаттағы диалогтық болып табылатын том әні. Олар Сое биін жақсы көреді. Бамбуктан музыкалық аспаптарды, соның ішінде әр түрлі флейталарды, ауызды үрмелі аспаптарды өз бетінше жасайды.[11]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Қазіргі заман энциклопедиясы. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  2. Кхму. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  3. Кхму. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  4. Кхму. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  5. Кхму. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  6. Кхму. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  7. Кхму халқы. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  8. Кхму ауылы. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  9. Кхму. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  10. Әлем халықтары/Кхму. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.
  11. Кхму халқы. Тексерілді, 7 қыркүйек 2024.