Күреңот

Күреңот
түкті күреңот
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар Сабы: Myrtales Тұқымдасы: Onagraceae Тегі: Epilobium Карл Линней
түрлері
160-200 түрі белгілі
Синонимдері
Boisduvalia Chamaenerion Chamerion (but see text) Pyrogennema Zauschneria

Күреңот (лат. Epilobium) – өзімен аттас тұқымдасқа жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдік немесе шала бұта.

Биіктігі 50 – 180 см, тамыры жуан. Сабағы тік. Өсімдіктің сыртын түк жапқан. Шеті иректелген жапырақтары қандауыр пішіндес, кезектесіп орналасқан. Дара гүлдері қызғылт, қара қошқыл түсті, жапырақ қойнауында орналасқан. Маусым – тамыз айларында гүлдеп, жемістенеді. Жемісі – қорапша. Тұқымы бүртікті қоңыр, дөңгелек. Күреңоттың тамыры жеуге жарамды, оның құрамында крахмал, қант көп. Балауса жапырақтары сабағының ұшында жетіледі, оны кептіріп шай орнына ішуге болады. Сабағын, жапырақтары мен гүлдерін емдік мақсатта пайдаланады. Күреңот шөбінің тұнбасын бас ауырғанда, ұйқы қашқанда және жатыр ауруларын емдегенде ішеді. Сондай-ақ Күреңот – шірнелі мал азықтық өсімдік.

Табиғатта таралуы

Қоңыржай және салқын аймақтарда кездесетін 50-ге жуық түрі белгілі. Әсіресе Күреңоттар Жаңа Зеландияда өте көп өседі. Қазақстанның барлық аймақтарындағы қылқан жапырақты және аралас ормандарда, тоғайда, сулы, ылғалы мол жерлерде көп кездеседі. Құрғақ, құмды жерлерде, орман шеттерінде, жолдар мен арна бойында өседі. Күреңоттың 14 түрі бар. Ең жиі тарағаны – түкті Күреңот (E. hіrsutum).Күреңот таудың күнгей беткейлеріндегі шабындықты, орман арасындағы алаңдарда, кесілген ағаш орындарында өседі. Айталық, Шығыс Қазақстан облысының кейбір жерлерінде күреңот биік болып өседі. Тіпті олардың арасынан атты кісі көрінбей кетеді.

Химиялық құрамы.

Оның құрамында илік заттар, С витамині, херофиллин деп аталатын алкаллоид бар. Күреңоттан жасалған дәрілік препараттардың нерв жүйесін тыныштандыратын, түрлі қабынуларға қарсы әсер ететін қасиеттері бар. Дәрілік шикізат ретінде жапырағын шілде – тамыз айларында жинап, көленке жерге кептіреді де, ағаш жәшіктерге немесе қағаз қаптарға салып сақтайды.

Мал дәрігерлігінде қолданылуы.

Халық емшілері бұл өсімдіктің тұнбасымен малдың асқазан – ішек ауруларын емдеген, ал адамның асқазанына, ішегіне жара түскенде, бас ауырғанда күреңоттың жапырағын шай секілді демдеп ішкізген. Оның тұнбасын жасау үшін қайнатылған 0,5 литр суға 30 грамм кептірілген жапырақ салып, 20 минут тұндырады. Бұзауларға, құлындарға 50 – 100 грамнан күніне үш рет ішкізіледі.

Дереккөздер

Шәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Күреңот — "Қайнар", 1988. — Б. 20-21. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5. https://halykemi.wordpress.com/about/