Кәдімгі жұмсақжеміс

Кәдімгі жұмсақжеміс
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Core eudicots Сабы: Sapindales Тұқымдасы: Nitrariaceae Тегі: Malacocarpus L. Түрі: M. crithmifolius
Екі-есімді атауы
Malacocarpus crithmifolius (Retz.) Fisch. & C. A. Mey.

Кәдімгі жұмсақжеміс (лат. Malacocarpus crithmifolius) – ақтікендер тұқымдасы, жұмсақжеміс туысына жататын көп жылдық бұта. Қазақстанда Маңғыстауда, Солтүстік Үстірттің тастақты беткейлерінде, жартастарда, сазды және конгломератты жалаңаштанған жерлерде өседі. Биіктігі 1 м-ге дейін, ақшылдау қабығы бар. Сабақтары жіңішке, бұтақтанған, шашыраңқы, бөбешік жапырақтары қандауыр тәрізді, кейде тілімденген. Жапырақтары тықыр, суккулентті (ұзындығы 2 – 3 см), кезектесе орналасқан, екі қайтара тілімденген. Гүлдері жалғыздан, ұзын гүлсағағында (ұзындығы 1,5 – 2 см) орналасады, сары түсті, 5 қандауыр тәрізді күлтесі болады. Тостағанша жапырақтары таспа қандауыр тәрізді, түбінен бітісіп өскен. Аталықтарының төменгі жағында ұлғайған жіпшелері болады. Тұқымынан көбейеді. Сәуір – мамыр айларында гүлдеп, мамыр – маусымда жемістенеді. Жемісі – шырынды, дөңгеленген, үш ұялы жидек (диам. 6 – 10 мм), түсі қызыл. Жемісі жеуге жарамды, одан тосап қайнатады. Жеміс шырынының құрамы С витамині мен каротинге бай. Кәдімгі жұмсақжеміс – сирек кездесетін реликт өсімдік. Жылдан-жылға таралу аймағы азайып бара жатқандықтан қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.