Кәукен Кенжетайұлы Кенжетаев

Кәукен Кенжетайұлы Кенжетаев
Жалпы мағлұмат
Туған күні	25 сәуір 1916 (1916-04-25)
Туған жері	Ресей империясы, Павлодар уезі, Баянауыл ауданы
Қайтыс болған күні	15 наурыз 2008 (2008-03-15) (91 жас)
Қайтыс болған жері	Алматы, Қазақстан
Азаматтығы	Ресей империясы  КСРО  Қазақ КСР  Қазақстан
Мамандығы	актер, опера әншісі, театр режиссері педагог - профессор
Белсенді жылдары	1940 - 1995 жылдары
Марапаттары

Кәукен Кенжетайұлы Кенжетаев (шын есімі Әбдірахым; 25 сәуір 1916, Павлодар облысы Баянауыл ауданы - 15 наурыз 2008, Алматы) — кеңестік және қазақстандық актер, опера әншісі, театр режиссері педагог - профессор. Қазақ КСРнің Халық артисі (1959). «Платинды Тарлан» тәуелсіз сыйлығының және Халықаралық Айматов сыйлығының иегері.

Өмірбаяны

Арғын тайпасның Сүйіндік руының Айдабол бөлімінен шыққан.

• 1936 – 41 жылы Мәскеу консерваториясының жанындағы қазақ студиясында оқыды.
• 1950 жылы Алматы консерваториясын бітірген.
• 1942 – 46 жылы Хабаровскідегі шекарашылар ансамблінде қызмет етті.
• 1946 жылдан Қазақ опера және балет театрының әншісі.

Мәскеуде өткен Қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігіне қатысқан (1958).

Ойнаған рольдері

К.Кенжетаев Қыз Жібек операсындағы Бекежан рөлінде

• Тарғын, Жалбыр, Бекежан, Семен (Е.Г. Брусиловскийдің “Ер Тарғын”, “Жалбыр”, “Қыз Жібек”, “Дударайында”)
• Жанбота (М.Төлебаевтың “Біржан-Сарасында”)
• Эскамильо (Ж.Бизенің “Карменінде”)
• Князь Игорь (А.П. Бородиннің “Князь Игорінде”)
• Руслан (М.И. Глинканың “Руслан мен Людмиласында”)
• Демон (А.Г. Рубинштейннің “Демонында”)
• Алеко (С.В. Рахманиновтың “Алекосында”)
• Амонасро (Дж.Вердидің “Аидасында”) партиялары – К-тың әншілік, орындаушылық талантын әр қырынан ашқан образдар болды.

Кинодағы рольдері

К.Кенжетаев Амангелді операсындағы Амангелді рөлінде

Кенжетаев 1957 жылдан кинофильмдерге түсіп

• әнші-артист ретінде:
  • “Біздің сүйікті дәрігер”
  • Бауыржан Момышұлы (“Ел басына күн туса”)
  • Нұртаза (“Ән қанатындада”)
  • Танабай (“Тұлпардың ізінде”)
  • Жапас (“Таудағы шынарда”)
  • қарт (“Қызыл тас заставасында”)
  • Базарбай (“Қыз Жібекте”)
  • Қазанғап (“Боранды бекетте”), т.б. рөлдерімен көрермендер ықыласына бөленді.
• режиссер ретінде:
  • “Жерге қайта оралу”
  • Брусиловскийдің “Ер Тарғын”, “Жалбыр”, “Қыз Жібек”, “Амангелді”
  • С.Мұхамеджановтың “Айсұлу”
  • Е.Рахмадиевтің “Алпамыс”
  • П.И. Чайковскийдің “Қарғаның мәткесі”, т.б. операларды қойды.

Фильмографиясы

• 1938 - Еділ-Еділ - эпизод
• 1957 - Біздің сүйікті дәрігер - әнші-артист
• 1964 - Тұлпардың ізі - әке
• 1966 - Ән қанатында - Нұртаза
• 1967 - Ел басына күн туса - соғыс ардагері
• 1968 - Балалық шаққа саяхат - Ұзақбай
• 1969 - Мәншүк туралы дастан - әке
• 1969 - Қызыл тас заставасында - қарт
• 1969-1970 - Қыз Жібек - Базарбай
• 1970 - Ақ шаршы алаң - Сұлтан Серғалиұлы
• 1974 - Бұлақ - эпизод
• 1975 - Дала гүрсілі - эпизод
• 1975 - Гауһартас - әке
• 1977 - Кездеспей кеткен бір бейне - эпизод
• 1977 - Бүркіттің соңғы жылы - Хоортай
• 1995 - Боранды бекті - Қазанғап

Шығармалары

Либреттолары:

• “Алпамыс”
• “Алдар Көсенің айласы”
• “Қалқаман – Мамыр”
• “Сапар”
• “Баян жүрек”
• “Құсни – Хорлан”
• “Кемпір мен шал”, т.б. опералар либреттоларының авторы

Аудармалары

• “Сильва”
• “Тыныш шаңырақ”
• “Фигароның үйленуі” операларының либреттоларын қазақ тіліне аударған.

Шығармалары

• “Дархан дарын”
• “Мәжит Бегалин”
• “Высокий дар призвания” (орыс тілінде) атты кітаптары жарық көрген.

Педагогтық жұмысы

1979 жылдан Ұлттық өнер академиясында дәріс береді. Кенжетаев концерттік-орындаушылық өнерімен де халыққа жақсы танымал. Репертуарында қазақтың халық әндерімен қатар, орыс, украин, татар, өзбек халықтарының халық әндері, сондай-ақ, Батыс Еуропа композиторларының шығармалары (ариялар, романстар, әндер) бар.

Гастрольдік сапармен Польша, Моңғолия, Румыния, Түркия, Грекия, Египет, Сирия, Ливан, т.б. елдерде болды.

Мемлекеттік марапаттары

• «Қазақ КСР Еңбегі сіңген артисі» құрметті атағымен және 1959 жылы «Қазақ КСР Халық артисі» құрметті атақтарымен марапатталған.
• 1959 жылы Еңбек Қызыл Ту Ордені
• 1986 жылы Қазақ төңкерісі Ордені
• Еңбек Қызыл Ту орденімен екеінші мәрте марапатталған.
• «Отан соғысы» ІІ дәрежелі Ордені
• КСРОның бірнеше медалдарымен марапатталған.
• 1985 жылы профессор (құрметті ғылыми атағы берілген);
• 1996 жылы тәуелсіз Қазақстан Республикасының жоғарғы марапаты «Парасат ордені» мен марапатталған.
• Тәуелсіз «Платинды Тарлан» сыйлығының лауреаты
• Айматов атындағы халықаралық сыйлығының лауреаты
• ҚР Ең жоғарғы мемлекеттік марапаты «Отан ордені» мен марапатталған.