Көбейту

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
(Көбейтінді бетінен бағытталды)
Навигацияға өту Іздеуге өту

Көбейтукөбейткіштер ( және) деп аталатын екі объектіден көбейтінді деп аталатын үшінші объекті () құру. Көбейту"" белгісімен [мұны 1631 жылы ағылшьн математигі Уильям Отред (1574 — 1680)] ұсынған немесе " " белгісімен [мұны 1698 жылы неміс математигі Готфрид Лейбниц (16461716) ұсынған] белгіленеді. Жалпы алғанда көбейту — әр түрлі бинарлық (латынша — қос, екі деген сөз) амалдардың (сандарды, матрицаларды, векторларды, топтардың элементтерін, сақиналарды көбейту) атауы болып табылады. Әріптік көбейту жазылғанда бұл белгілер жазылмайды, мысалы немесе болып жазылмайды, ол қойылмай-ақ болып жазылады. Сандар көбейтілгенде бұл белгілер міндетті түрде қойылуы шарт, өйткені көбейтінді бір тұтас сан болып кетеді, мысалы, (егер көбейту белгісі жазылмаса 1213 болып "тұтасып" санды бейнелейтін болады). Көбейту жалпы түрде былай өрнектеледі: , мұндағы көбейгіш (көбейтілгіш),көбейткіш, көбейтінді. Кейдеөрнегін де кебейтінді деп атай береді. Сандарды көбейту барлық сан аймағында шектеусіз әрі бір мәнді орывдалады. Мына зандылықтар орындалады:

  1. — (ауыстырымдылық заңы);
  2. — (терімділік заңы);
  3. — (үлестірімділік заңы).

Бұларға қосымша: (рет қайталанады); . Көбейтінді мына жағдайда ғана нөлге тең болады: ең болмағанда бір көбейткіші (немесе екеуі де) нөлге тең болуы шарт.[1]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. "Математикалық ойашар", "Қазақ энциклопедиясы" Алматы, 2009 ISBN 9965-893-25-X