Көгерткіш қышқыл

Көгерткіш қышқыл, цианды сутек қышқылы, цианды сутек, HCN – түссіз, ащы, бадам иісті, ұшқыш сұйық. Балқу t 13,1С; қайнау t 25,65С; өте әлсіз қышқыл, су және басқа да көптеген органикалық еріткіштермен араласады. Көгерткіш қышқылдың 6 – 40%-тік буы мен ауа қоспасы қатты қопарылыс туғызады. Ол химиялық белсенді қосылу реакциясына бейім, тез әсерлі улы зат. Оның ауадағы мөлшері 0,06 – 0,7 мг/л-ден асса адам өміріне қауіпті. Көгерткіш қышқылдың улы әсеріне қарсы сутектің асқын тотығы, перманганат, тиосульфат ерітінділері қолданылады. Көгерткіш қышқыл бос күйінде өсімдіктерде кездеседі. Жасанды түрін, көбінесе, катализатор қатысында аммиак, метан және көмір тотығынан алады. Көгерткіш қышқыл аса маңызды жоғары молекулалық қосылыстар алуда (акронитрил, метакрил, т.б.) бастапқы өнім болып табылады. Ол ауыл шаруашылығында зиянкестерге қарсы, темір жол вагондарын зарарсыздандыруда, медицинада және хлорциан, акрилонитрил, акрилат, адиподинитрил, амин қышқылын, оксинитрил өндіруде қолданылады.

Пайдаланған әдебиет

Қазақ Энциклопедиясы, 11 - том