Көз жұмғанша дүниеден...

«Көз жұмғанша дүниеден...» - Абайдың 1895ж. жазған жоқтау өлеңі. Көлемі тармақ саны әр түрлі 5 шумақтан түратын 40 жол. Алғашқы басылымдарында «Баласы өлген анаға Абай шығарып берген жоқтау» деген атаумен жарияланып келді де, ақын шығармаларының 1961 жылғы бір томдық толық жинағынан бастап «Абайдың баласы Әкімбайды жоқтауы» деп танылды. Әкімбай - ақынның Ділдәдан туған баласы, 9 жасында (1865-74) дүние салған. Өлеңнің мазмұны да осы тұжырымды айғақтағандай. «Ата-тегі мұндағы - Орта жүздің ұлығы...» деген жолдар жарық дүниеден баз кешкен кісінің Құнанбай ұрпағы екенін білдірсе:

«Ағайынды тойғызбай,

Аз күн қоймай ерте алды..

Көп жасамай, көк орған,

Жарасы үлкен жас өлім...

Көп жасамай төз кетіп,

Көзімнің жасын ағыздың...» –

деген жолдар оның жас бала екенін көрсетеді. Өлең дәстүрлі жоқтау жырларының үлгісінде жазылған. Ақын тіпті:

«Қызыл балақ қыранның Балапанын дерт алды.

Жеміс ағаш, бәйтерек Балдырғанын ерт алды...» -

деген сияқты көне жырға тән теңеулерден де қашпайды. Бірақ Абай өлеңдеріне тән, жұрек жылатарлық сөзімге толы жолдар да баршылық. Өлең 7-8 буынды шұбыртпалы жыр үлгісінде жазылған. Айтпақ ойына қарай шумақ көлемін әр түрлі құрған: 1-шумақ- 12 тармақ, 2, 3, 4 шумақтар - 8 тармақ, 5-шумақ - 4 тармақ. Жоқтау алғаш рет ақын шығармаларының 1933 жылғы жинағына енгізілді. Кейінгі басылымдарында ешқандай текстологиялық өзгөріс байқалмайды. Өлең қарақалпақ тіліне аударылған.