Көсе жыланбас
| Көсе жыланбас | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||||
| Dracocephalum imberbe Bunge, 1836 |
Көсе жыланбас (сақалсыз жыланбас лат. Dracocephalum imberbe) – ерінгүлділер тұқымдасы, жыланбас туысына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанда Алтайдан Батыс Тянь-Шаньға дейінгі аралықтағы биік тау баурайларында өседі. Биікт. 10 – 30 см, төселмелі тамыр сабағынан бірнеше (кейде ондаған) гүлді өркен өсіп жетіледі. Тамырынан шығатын жапырақтарының сағақтары ұзын және олар жер бетіндегі өсімдік бүріне топталған, ал сабақ бойындағылары (3 жұптан орналасады) жоғарылаған сайын сағақтары қысқара береді. Жапырақ тақталары сопақша, бүйрек тәрізді (ені 1 – 4 см), шеттері ірі доғал тісшелерге тілімденген. Гүлдері тығыз жұмыртқа тәрізді гүлшоғырына жиналған. Гүлжапырақшалары тостағаншадан қысқа, жоғары жағында үшкір қалаққа бөлінген. Тостағаншасы қандауырша тісшелі, қос ерінді екені анық көрінбейді. Күлтесі ірі (ұзындығы 3 – 4 см), жіңішке түтікті және қайырылған қос ерінді болып келеді. Күлтесі қанық көк түсті, кейде ақшыл түстері де кездеседі. Маусым – шілде айларында гүлдеп, тамызда жемісі пісіп жетіледі. Жемісі – жұмыртқа тәрізді қара жаңғақша. Жапырағы мен гүлінде 0,5% эфир майы бар. Көсе жыланбас – сәндік өсімдік.