Лёша Рав

Лёша Рав
	Лёша Рав
Туған кездегі есімі	Алексей Владимирович Рогожин
Лақап аты	Лёша Рав; Р.А.В.
Туған күні	20 наурыз 1909
Туған жері	Балабаш-Нурусово, Буинск уезі, Сімбір губерниясы, Ресей империясы
Қайтыс болған күні	24 наурыз 1944 (35 жас)
Қайтыс болған жері	Дрогобыч, Львов облысы, Украин КСР, КСРО
Білімі	Мордовия педагогикалық институты (1936)
Мансабы	ақын, аудармашы, мұғалім
Шығармашылық жылдары	1925–1944
Бағыты	поэзия
Жанры	лирика

Лёша Рав (шынайы есімі — Алексей Владимирович Рогожин; 20 наурыз 1909 жыл, Балабаш-Нурусово, Сімбір губерниясы – 24 наурыз 1944 жыл, Дрогобыч, Украин КСР) — эрзя ақыны, аудармашы, мұғалім, КСРО Жазушылар одағының мүшесі.

Өмірбаяны

Алексей Рогожин 1909 жылғы 7 наурызда,^[2] Балабаш-Нурусово ауылында (қазіргі Батыр ауданы, Чувашия) дүниеге келген. Әкесі — жергілікті орманшы, анасы Дуня Гордеева — Малые Кармалы ауылының тумасы (Балабаш-Нурусоводан 5 километр жерде). Балалық шағын Рогожин Балабаш-Нурусово мен Малые Кармалы арасындағы орманда өткізді. Малые Кармалы орта мектебінде білім алған Рогожин 16 жасынан бастап табиғат жайлы тақпақтар жазатын, Р.А.В. (аты-жөнінің қысқартылуы) лақап атын қолданды. 1936 жылы ол Мордовия педагогикалық институтында білім алды да, Чамзинка ауылындағы мектепте, Саранск педагогика училищесінде мордва мен орыс тілдерін оқытты.

Рогожин орыс, мордва мен чуваш тілдерін білетін, чуваш әдебиетін мордва (эрзя) тіліне аударған. Аудармашы ретінде Рогожин 1940 жылғы К. В. Ивановтың «Нарспи» поэмасын аударғаны үшін белгілі. Тұңғыш тақпақтарын ол «Якстере теште» («Қызыл жұлдыз») газетінде басып шығарды, 1930 жылдардан бастап еңбектерін «Сятко» журналында, «Эрзянь коммуна» («Эрзя коммунасы») мен «Ленинэнь киява» («Ленин жолымен») газеттерінде, бірлескен жинақтарда жариялайтын болды. Мордовия табиғаты мен ауылдағы өмір жайлы жырлайтын еңбектері «Иетне жойнить» (Жылдар шылдырады, 1933) поэмалар жинағына енді.^[1]

1930 жылдардан бастап Рогожин поэма жанрында өлең айтты, екі төңкерістің қарсаңындағы эрзялар өмірі жайлы «Гале» (1935) мен «Литува» (1938) эпостық поэма жазды. Бірінші поэманың оқиға желісі 1905–1907 жылдардағы Бірінші орыс төңкерісі кезінде орын алса, екіншідегісі Қазан төңкерісі барысында орын алды, әлеуметтік теңсіздік пен патриархатқа қарсы күресті мақтады. Ол, оған қоса, орыс тіліндегі «Последний» (1934) революциялық поэмасын жазды.

1941 жылы Рогожин Чамзинка мектебіне жіберілді, ол жерде орыс тілі мен әдебиетін оқытты, 1943 жылға дейін оның жетекшісі еді. КСРО Жазушылар одағының мүшесі болатын. 1943 жылғы көктемде Қызыл армияға шақыру алды, 1944 жылғы 24 наурызда, Дрогобыч үшін шайқаста қайтыс болды. Қазір бауырластар зиратында жерленген.

Еске алу

Рогожин құрметіне Малые Кармалы қоныс кітапханасы^[3] мен музей аталған.

Дереккөздер

↑ ^a ^b Рогожин (Рав) Алексей Владимирович (орыс.). lib.e-mordovia.ru. Мұрағат көшірмесі 3 желтоқсанның 2018 Wayback Machine мұрағатында
↑ 115 лет со дня рождения эрзянского поэта Алексея Владимировича Рогожина (псевд. Леша Рав) (1909-1944) (орыс.). calendar.somb.ru. Тексерілді, 12 мамыр 2025.
↑ Открытие Года литературы в сельских библиотеках (орыс.). ibr-bib.ru (29 января 2015). Мұрағат көшірмесі 2 желтоқсанның 2018 Wayback Machine мұрағатында

Әдебиет

Маскаев А., Кавто поэмат, «Сятко», 1940, № 10. Эрзя тілінде
Коломасов В., Рогожинэнь «Литува» поэмадонзо, «Сятко», 1940, № 4. Эрзя тілінде
Горбунов В. В., Мордовской советской литературась, Саранск, 1952. Эрзя тілінде
История мордовской советской литературы, т. 1, Саранск, 1968. Орыс тілінде
Писатели Сов. Мордовии. Библиографичный справочник, Саранск, 1958.. Орыс тілінде

[libe-1] Рогожин (Рав) Алексей Владимирович (орыс.). lib.e-mordovia.ru. Мұрағат көшірмесі 3 желтоқсанның 2018 Wayback Machine мұрағатында

[2] 115 лет со дня рождения эрзянского поэта Алексея Владимировича Рогожина (псевд. Леша Рав) (1909-1944) (орыс.). calendar.somb.ru. Тексерілді, 12 мамыр 2025.

[3] Открытие Года литературы в сельских библиотеках (орыс.). ibr-bib.ru (29 января 2015). Мұрағат көшірмесі 2 желтоқсанның 2018 Wayback Machine мұрағатында

[1]

[2]

[3]