Мамания мектебі

“Мамания” мектебі, “Қарағаш” мектебі, “Медресе мамания”, Қазақстанда (қазіргі Алматы облысы Ақсу ауданының Қарағаш деген жерінде) 20 ғасырдың басында жұмыс істеген.

Жетісудың атақты байы Маман балалары Тұрысбек, Сейітбаттал және Есенқұл қажылар 1899 жылы ұйымдастырып, 1903 — 04 жылы салып бітірген. Мектептің құрылыс жобасы, оқу бағдарламасы, ішкі ережелері Уфадағы “Медресе-Ғалияның” оқу-тәжірибесіне негізделді. Көптеген ру басшылары “орысша оқыған соң балаларымыз діннен шығып кетеді” деп, балаларын оқуға бермегендіктен, алғашқы жылдары мектепте, негізінен, Маманның балалары мен қыздары және олардың малшы-жалшыларының балалары оқыды. Мектепте арнаулы оқу орындарын бітірген қазақ, татар мұғалімдері сабақ берген. Сабақ ана тілінде жүргізілді. Орыс тілі 4-сыныптан бастап жеке пән ретінде оқытылды. Мектепте діни сабақпен қатар жаңа пәндер (география, есеп, орыс тілі, ана тілі, т.б.) оқытылды.

Онда дәріс берген мұғалімдердің қатарында қазақ зиялыларының көрнекті өкілінің бірі Ғ.Мұсағалиев болды. Мамания Мектебін бітірген қазақ жастары Ақсу, Қапал, Лепсі елді мекендерінде бала оқытып, мұғалімдік қызмет атқарды. Б.Сүлеев, М.Ермектасов, Ә.Жайшыбеков, ақын І.Жансүгіров — Мамания мектебінің түлектері. 1928 жылы қазақ байларын кәмпескелеу кезінде Маманның ұрпақтары жер аударылып, қуғын-сүргінге ұшырады. “Қарағаштағы” мектептің өртенбей қалған бөлігі жөнделіп, жетім балалардың төрт сыныптық мектеп-интернатына айналды. 30-жылдары Шелек ауданынан 50 жетім баланың келуіне байланысты Қарағаштағы оқу ордасы жеті жылдық КЖМ (колхоз жастар мектебі) деп аталып, 200 орынды балалар коммунасына айналды. Мектеп жанында ағаш, темір, қағаз жұмыстарына арналған шеберхана, су диірмені, наубайхана тұрақты жұмыс істеді. Шаруашылық қаржысымен коммуна балаларға қажетті тамақ, киім, төсек-орын, оқу құралдарын сатып алып отырды. 1935 жылы оқу орны аудан орталығы Ақсуға көшіріліп, мектеп Ақсу орта мектебі деп аталды. 40-жылдардың басында Ы.Алтынсарин мектебі аталды.