Маман Қалқабайұлы

Маман Қалқабайұлы (1810, Алматы облысы Ақсу ауданы — 1901, сонда) — қазақтан шыққан алғашқы кәсіпкерлердің бірі, би, Орта жүз найман ішіндегі матай руынан шыққан. Маман 1867 — 68 ж. қажылық сапармен Меккеге барды, жолшыбай Ресей, Түркия және араб елдерінің тұрмыс-тіршілігін өз көзімен көрді. Қажылық сапардан оралған соң Қапал уезд болыстары арасындағы дау-дамайға төрелік айтып, төбе би болумен қатар елді мал бағудың өндірістік тәсілдеріне көшуге, негізгі өнімдерді айырбас сауда айналымына салуға үндеді; отырықшы тұрмыс салтының артықшылықтарын түсіндіруге талпынды. Маман байдың 4 ұлы заман ағымын, уақыт талабын ерте аңғарып, қарауындағы елді отырықшылыққа үйреткен. Әке өсиетімен олар “Қарағаш” деген жерге сәулетті қалашық тұрғызып, өз қаражаттарына мешіт, мектеп салдырды. Әрқайсысы Мекке — Мәдинаға қажылыққа барып, Жетісу өлкесінде білімнің, имандылық шарттарының, ұлттық кәсіпкерлік дағдыларының қалыптасып, дамуына үлес қосты (қ. “Мамания” мектебі). Маманның ұлы Есенқұл 1964 жылы қазақ романдарына конкурс жариялап, жеңіп шыққан романға сыйақы белгіледі. Бұл әрекетті “Айқап” журналы мен “Қазақ” газеті әйгілі Альфред Нобель сыйлығына теңеді.