Мацуо Басио
Мацуо Басё (жапон. 松尾芭蕉 (лақап аты); туғанда Киндзаку, кәмелеттік жасқа жеткенде Мунэфуса (жапон. 宗房) деп атаған; тағы бір аты — Дзинситиро (жапон. 甚七郎)) — ұлы жапон ақыны, өлең теоретигі, поэзиядағы хайку жанрының қалыптасуында үлкен рөл атқарған. 1644 жылы Ига провинциясы, Уэно қаласында (Хонсю аралы) туған. 1694 жылы 12 қазанда Осакада қайтыс болған.
Ол Самурай әулетінен шыққан. Поэзияны 1664 жылдан бастап Киота қаласында оқып, үйренген. 1672-ші жылы Эдо қаласында (қазіргі Токио) мемлекеттік қызметке алынған, кейіннен талапкерлерге поэзиядан дәріс оқыған.
Жастық шағынан бастап Басио Ду Фу сияқты қытай ақындарын қызығып оқыды. Басё – хайку жанры мен эстетикасының негізін салушы болып саналады. 1680 жылы философиялық буддизм мектебі Дзэнді басқарады. Шығармалары: «Қысқы күндер» (1684), «Көктемгі күндер» (1686), «Маймылдың ақшыл сары жамылғысы» (1691-1698). Меркурий ғаламшарында оның құрметіне аталған кратер бар.[1]
Мацуо Басио әуелгі кезде әзіл-қағытпа өлеңдер жанры саналатын рэнга жанрында танымал болды. Дегенмен оның негізгі еңбегі осынау әзіл-қағытпа өлеңдерден тұратын рэнга жанрына хайку эстетикасын алып келуі болды. Ол таза әзіл-қағытпа жанрды терең философиялық, табиғат лирикасынан бастау алатын нәзік лирикалық жанрға айналдыра алды.
Кейбір өлеңдері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жиһанкез! – Жалғыз сөз Есімім есте сақталсын Ақжауын жауған қоңыр күз ...
* * * "Көкжиекке қарашы, көзің талсын, Көкті тіліп көңілге жұлдыз жаусын!" Ақ шағала күрсінсін, толқып айдын ...
* * * Астана - бөлген бізді, шетсіз дала - Көкжиекті көмкерген бұлт қана... Ақшақарын себеді баяу ғана.
* * * Қақаған қысың маған түкте емес! Доспен бірге өткізсем шатты кеңес. Жүрек те сол шаттықтан алар үлес.
* * * Қысқы күн. Арқасында арғымақтың, Көлеңкем мұз боп қатады.
* * * Ирагодзаки жағасы. Көкті тілген ақсұңқарға қарашы, Неткен шаттық, жазылар жан жарасы!
* * * Жаңғырған Ацута храмы
Жүгінен өткен жылдар тазаланып Жарқырап шыға келді айна жарық. Ақшақар өрнек салды шатырға шығып алып
* * * Қаншама қар жауыпты қарашы! Хаконэнің асуында жол шегер, Сонда дағы бұл адамзат баласы
* * * Қағаз көйлек қу тәніме іліп ап, Қонақ болам – ақшақарға назар сап - Бар әжімім тегістелер сол сәтте – ақ!
* * * Қане , достар! Жаңа жауған ақшақарды аралап, Серуендейік, талғанынша қос аяқ![2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Бреславец Т. И. Поэзия Мацуо Басё. М., 1981.-152 с
- ↑ Өлеңді аударған: Ermahan Kalmurzaev. https://www.facebook.com/photo/?fbid=4522685154512733&set=a.328152557299368