Машиналар мен механизмдер механикасы

Машиналар мен механизмдер динамикасы — машиналар мен механизмдер теориясының механизмдер, машиналар қозғалысын, оларға әсер ететін күштерді зерттейтін арнайы саласы.

М. м. м. д. механизм буындарының қозғалыс заңдылығын тағайындау, буындар қозғалысын реттеу, үйкеліске жұмсалған күш шығынын есептеу, кинематик. жұптардың қарсы әсерін анықтау, машиналар мен механизмдерді теңгеру сияқты мәселелермен шұғылданады. Сыртқы күштердің берілген сипаттамалары бойынша әр түрлі буындардың қозғалыс заңдылығын анықтау қозғалтқыштан, беріліс механизмі мен жұмыстық машинадан, кейде басқару құрылғысынан тұратын мех. жүйенің не машина агрегатының қозғалысын сипаттайтын дифференциалды теңдеулерді шешуге тіреледі. Теңдеулер саны мех. жүйенің еркіндік дәрежесіне тәуелді өзгеріп отырады. Машина буындарының қозғалысын реттеу әрі басқару мәселелерімен реттеу теориясы айналысады. Үйкеліске кеткен шығындар машина мен механизмдер жұмысының тиімділігін кемітеді. Машинаның энергияны пайдалану дәрежесі мех. п. ә. коэфф. бойынша анықталады. Машиналар мен механизмдерді теңгеру мәселесі тиімді әрі қажетті қарсы салмақтарды іріктеу арқылы іске асырылады. Республикада М. мен м. д. жөніндегі зертеу жұмыстары 1960 ж. Қаз өУ-де басталды. Осыған орай осы ун-тте машина механикасы (1971) және тоқыма-станок механикасы (1981) бойынша салалық ғыл.-зерт. лаб-лары, сондай-ақ робот техникасы бойынша оқу-зерттеу лаб. (1982) ұйымдастырылды. Жоғары класты жазық механизмдердегі күш әсерін аналит. және графоаналит. тәсілдермен есептеу теориясы құрылды (Ж.Байкөншеков, М.Қожамбердиев, т.б.) Осы теория негізінде құрамында төртінші немесе одан да жоғары класты Ассур тобы бар механизмдер, жүк көтергіш машиналар, манипуляторлар, т.б. жасалды. СТБ типті тоқыма станоктардың динамикасы мен тораптар беріктігін есептеудің теор. және тәжірибелік тәсілдері жасалды әрі оның жекелеген механизмдерінің құралымы жетілдірілді (Г.Уәлиев, А.А. Ермолов, т.б.). Толқынды және тік тісті эвольвентті тісті берілістердің динамикасына теор. зерттеулер жүргізілді (Қ.Қазыханов, М.Задин).