Мақат
| Кент | |
| Мақат | |
 | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Статусы |
аудан орталығы |
| Облысы | |
| Ауданы | |
| Кенттік әкімдік | |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
47°39′00″ с. е. 53°19′00″ ш. б. / 47.65000° с. е. 53.31667° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 47°39′00″ с. е. 53°19′00″ ш. б. / 47.65000° с. е. 53.31667° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1913 |
| Кент статусы |
1934 |
| Климаты |
қатаң континенталды |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
14 880 адам (2013) |
| Сандық идентификаторлары | |
| Автомобиль коды |
06 |
Мақат — Атырау облысындағы кент, Мақат ауданының және Мақат кенттік әкімдігінің орталығы. Атырау қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 120 км жерде орналасқан.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Іргесі 1915 жылы “Ембі-Каспий” орыс-ағылшын кәсіпорнының осы тұста алғаш мұнай өндіруіне (1913) байланысты қаланды. Алғашқыда қазіргі кенттің солтүстік батысында мұнайшылар қалашығы бой түзеген. Жұмысшы барақтары "тоғыз томпақ" немесе "жеті пәтер" деп аталған. Қазақтардың саман тастан үй салып, қоныс қылған жерлері "Қазақ ауыл" атанған. Бертін келе мұнайшылар үшін кәсіпорын есебінен типтік жобамен салынған тұрғын үйлер елді мекенді ұлғайтты.
60-жылдарда темір жол құрылысының қанат жаюына және газ сығымдау стансаларының тұрғызылуына байланысты кенттің шығысына қарай теміржолшылар мен газшылардың, темір жол құрылысшыларының шағын аудандары пайда болды. 1931 ж. қала типтес кент. №№377, 471 темір жол бекеттері кент округінің қарамағына берілген.[1]
Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тұрғыны 14 880 адам (2013).
Кәсіпорындар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мақат облыстағы мұнай өндіру өнеркәсібінің (кәсіпшілігінің) маңызды орталығы және ірі темір жол торабы болып табылады. Мұнда маңайындағы бірнеше мұнай өндіретін ұңғымаларды біріктіретін Мақат мұнай-газ басқармасы, Мақат локомотив депосы, Мақат темір жол станциясы, автомобиль және темір жол вокзалдары, Доссор автокөлік жөндеу зауыты, сауда орындары, тігін фабрикасы, сондай-ақ әлеуметтік-ағарту орындары жұмыс істейді.
Мақат арқылы Атырау — Орск және Қоңырат — Бейнеу — Мақат — Индербор темір жолдары қиылысады. Республикалық маңызы бар Атырау — Мақат — Қандыағаш — Орск автомобиль жолы және 1968 жылы салынған Орта Азия — Орталық газ құбыры өтеді.
[2]
Әлеуметтік және мәдени нысандары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Аудандық аурухана мен емхана, санитарлық-эпидемиологиялық станса, аудандық және балалар кітапханасы, техникалық кітапхана, аудандық мәдениет үйі, үш орта, бір жасөспірімдер спорт мектебі, теміржолшы шипажайы, бала-бақшалар бар.
Мектептер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Х.Санбаев атындағы орта мектеп — 1982-1983 оқу жылында Батыс Қазақстан темір жолы басқармасына қарасты 1176 оқушыға арналған №83 темір жол мектебі болып жұмысын бастады. Мектепке 1996 жылы Ленин орденді ұстаз, Қазақ КСР-нің еңбегі сіңген мұғалімі Хамза Санбаевтың атағы берілді.
- М.Баймұханов атындағы орта мектеп — 1986 жылы ашылған. Көлемі 5459 м2, сиымдылығы 1176 оқушы.
- Мақат балалар өнер мектебі
- Мақат аудандық балалар жасөспірімдер спорт мектебі — 1999 ж.қарашада құрылған. 248 балғын спортшылар волейбол, футбол, баскетбол, еркін күрес, самбо, секцияларында жаттығады.
Мектепке дейінгі балалар мекемелері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- «Балбөбек» бөбекжай-балабақшасы
- «Нұрбөбек» бөбекжай-балабақшасы — 2009 жылы ашылып, іске қосылды. Балабақшада 6 топта 109 бүлдіршін тәрбиеленуде. Балабақша ғимаратының көлемі 752 шаршы метр.[3]
- «№54» бөбекжай-балабақшасы — 1975 жылы ашылған. Бала бақшаның 5 тобында 100 бала тәрбиеленеді.
- «Амина» бөбекжай-балабақшасы
- «Болашақ» бөбекжай-балабақшасы
- «Шапағат» шипажай бөбекжай-балабақшасы
Шаруа қожалықтары және кәсіпкерлік[өңдеу | қайнарын өңдеу]
20-дан астам ЖШС, 600-дей жеке кәсіпкерлер шағын және орта бизнеспен айналысады. Наубайхана, ірілі-уақты асхана мен кафелер, үш жеке меншік базар, жеке дүңгіршектер мен дүкендер жұмыс істейді.
Діни ұйымдар қызметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Мақат аудандық мұсылмандар мешіті — Жалпы аумағы 0,544 га, пайдалы көлемі 328,76 шаршы метр. 450 кісіге арналған. Алла үйі 300 кісілік негізгі зал, дәрісхана және 150 әйелдер намаз оқитын залдан тұрады. Ғимараттың екі бүйірінде 2 және сол жақ шетінде биіктігі 15, 1 мұнарасы бар. Мінберінің биіктігі 3 метр. Қабырғасының биіктігі 15 метр. Есік тақтайшасының жоғарғы жағы шығыс мешіттерінің үлгісі іспетті оюлармен өрнектелген. Екі кішкентай мұнарасы бар, оның биіктігі 15 метр, мінбердің биіктігі 2,5 метр. Ол қарапайым ағаштан әдемі етіп өрнектеліп жасалған. Үлкен күмбездің шеңбері 6,5 метр.[4]
Кент суреттері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Мұсылмандар мешіті | Вокзал маңы ауданы | Мақат темір жол бекеті | Мақат кенті |
|---|---|---|---|
 |
 |
 |
 |
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Мақат ауданы: Шежіре.-Алматы: "Исламнұр" баспасы 2004. ISBN 9965-9628-0-4
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том
- ↑ https://nurbobek.makat-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-rylymy.html Балабақша құрылымы
- ↑ https://www.muftyat.kz/kk/mosque/3171/ «Мақат» аудандық мешіті
|
Бұл — Қазақстан географиясы бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
| ||||||