Маңғыстаудың су ресурстары

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Маңғыстаудың су ресурстары Каспий маңы түщы суға әрдайым зәру. Қатаң континенттік климат, жауын-шашынның аздығы және жербедерінің мардымсыз ойдымдылығы салдарынан Каспий маңында су жүйесі нашар дамыған. Аймақта ағын су да тапшы. Алқаптың едәуір бөлігінде түрақты ағынды су көздері мүлдем жоқ, мерзімдік өзендер мен уақытша ағысты сулар, керісінше, көп кездеседі. Суы аз, құмға, сорға, шағын көлшіктерге сіңіп, кеуіп кететін "соқыр" өзендер де бар. Аймақтағы шаруашылықүшін маңызды өзен Жайық(Орал) өзені. Ол Оңтүстік Оралдың орманды беткейлерінен, теңіз деңгейінен 637 м биіктіктегі Оралтау жотасынан (Ресей) бастау алып, Каспий теңізіне Атырау қаласы тұсынан өтіп барып қүяды. Қазақ халқының Жайық деп келген өзен атауы 1775 ж., Пугачевкөтерілісінен кейін, II Екатеринаның жарлығымен Орал деп өзгертілді. Қар суымен қоректенетін Жайық өзені ағынының басым бөлігі (80%) орта есеппен 30-35 күнге, ал суы мол жылдары 2-2,5 айға созылатын (сәуір-маусымның бас кезі) көктемдегі су тасуы кезінде жинақталады. Жылдық ағынның көп жылдық келемі Индербор кенті түсында 7420 млн.м3, орташа шығыны 237 м3/ сек болғанда, мұндағы өзеннің жылдық ағынының ең көп шығыны 651 м³/сек,минималдық шығыны 90,6 м³/сек. Ағынның орташа көп жылдық модулі 1,67 л/сек-тен (Көшім ст.) 0,85 л/сек-ке дейін (Атырау ст.) ауытқиды. Жайық - Каспий маңындағы тұщы судың ең ірі қайнар көзі. Сонымен қатар бұл өзен бекіре түқымдас балықтардың өсіп көбеюіне бірден-бір ыңғайлы орта болғандықтан, оның суын суармалы егіншілікте, өнеркәсіпте және турмыста пайдалану мүмкіндігі шектеулі. Ол жал- пылама жылдық шығыны 569 млн.м315 ірі суару-суландыру және ішкі шаруашылық жүйелерін (ұзындығы 2000 км-дей, Жайықтың жалпы ұзындығы 2534 км) және 54 мың гектар көлтабанды (онда ірі жемнің тұрақты қоры жиналады) сумен қамтамасыз етеді.

[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақстанның мұнай энциклопедиясы. 2 томдық - Алматы: "Мұнайшы" Қоғамдық қоры, 2005. ISBN 9965-9765-1-1