Милан Руфус
Милан Руфус | |
словак. Milan Rúfus | |
![]() | |
Туған күні | |
---|---|
Туған жері |
Заважна Поруба, Чехословакия |
Қайтыс болған күні | |
Қайтыс болған жері | |
Азаматтығы | |
Білімі |
Я.А.Коменский атындағы Университет |
Мансабы |
ақын, тіл маманы, аудармашы, жазушы, эссеші |
Шығармалардың тілі | |
Ортаққордағы санаты: Милан Руфус |
Милан Руфус (словак. Milan Rúfus, 10 желтоқсан 1928, Заважна Поруба, Липтовски Микулаш маңы — 11 қаңтар 2009, Братислава) — Словакия ақыны, аудармашы, эссеші. ХХ ғасырдың екінші жартысы – ХХІ ғасырдың басындағы әйгілі словак ақындарының бірі. 30-ға жуық поэтикалық жинақтардың, балаларға арналған кітаптардың, эсселердің авторы. Оның шығармалары әлемнің көптеген тілдеріне аударылды.[1]
Өмірбаяны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Милан Руфус 1928 жылы Словакияның орталығында орналасқан Заважна Поруба деген шағын ауылда кірпіш қалаушының отбасында дүниеге келген. Бастауыш мектепті бітіргеннен кейін Липтовский Микулас қаласындағы гимназияда оқыды. Оның алғашқы поэтикалық талпыныстарына Сергей Есенин поэзиясы әсер етті. Ол Есенин туралы алғаш рет орта мектепте оқып жүрген кезде, оларға сол кезде орыс тілінен сабақ берген орыс офицерінің әйелінен естіген. Сонымен бірге ол орыс тілін белсенді түрде оқи бастап, Есенинді словак тіліне аударуға тырысты.
Братислава университетін бітіріп, 1952 жылдан философия факультетінде сабақ берді. 1966-1970 жылдары Неаполь университетінде дәріс оқыды. Балаларға арналған бірнеше кітаптардың авторы. Лермонтов, Есенин, Ибсен және т.б. шығармаларын аударды. Ұзақ уақыт бойы Нобель сыйлығына үміткер болған Руфустың жұмысы әлемнің көптеген елдерінде белгілі, Италияда, Польшада, Венгрияда, Испанияда, Германияда, Латвияда, Грузияда, Украинада және т.б. Көптеген марапаттардың, соның ішінде К.Готвальд атындағы мемлекеттік сыйлықтың лауреаты.[2]
Шығармашылығы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1956 жылы «Үлкен болғанша» атты тұңғыш жыр кітабы жарық көрді. Ол өз өлеңдерінде Словакияның ұлттық көтерілісі тақырыбын бірнеше рет қозғады. Алпысыншы жылдардың аяғында алғашқы жылдары жазылған бірнеше жинақтар («Жігіт», «Ешкім жоқ жерде»), жаңа өлеңдер кітаптары – «Қоңыраулар» (1968), «Таудағы адамдар» (1969) жарық көрді. 1972 жылы ақынның танымал шығармасы «Кедейлер дастарханы» кітабы жарық көрді.[3]
Өлеңдері — 1956-Біз өскенде, 1966-Балалар, 1968-Қоңыраулар, 1969-Таудағы адамдар, 1972-Кедейлер үстелі, 1972-бесік, 1973-Бейне іздеу, 1974-Бала кемпірқосақты бояйды, 1974-Бесік әні, 1977-Форма музыкасы, 1978-Тау, 1982-Қуанышқа арналған ода, 1987-Қатқыл нан, 1992-Кеш автопортрет, 1996-Тағдырдан оқу, 1997-Жазықсыз жырлар, 1998-Инелік, 2000-Шаштың түбіне дейін қарапайым, 2001 — Ұялшақ сұрақтар уақыты, 2003-Цикорий, 2005-Өлең және уақыт, 2007-Адалдық.[4]
Эсселері — 1968-Адам, уақыт және жаратылыс, 1969-Халыққа төрт хат, 1974-Әдебиет туралы, 1978- Ал өлең дегеніміз не?, 1996-Ескі және жаңа хаттар, 1998-Өзіммен және сенімен сұхбат.[5]
Марапаттары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1-дәрежелі Людовит Штур орденімен (1995) және 1-дәрежелі Прибина крестімен (2009) марапатталған.[6]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Милан Руфус. Тексерілді, 2 сәуір 2025.
- ↑ Милан Руфус: «Мен өнерден адам туралы шындықты күтемін». Тексерілді, 2 сәуір 2025.
- ↑ Милан Руфус (Чехословакия, Словакия). Социалистік елдердің ақындары. Поэзия парағы.. Тексерілді, 2 сәуір 2025.
- ↑ Милан Руфус – ақын туралы. Тексерілді, 2 сәуір 2025.
- ↑ Руфус, Милан. Тексерілді, 2 сәуір 2025.
- ↑ Руфус, Милан. Тексерілді, 2 сәуір 2025.