Модус

Модус (латынша modus – өлшем, тәсіл) – субстанцияға тек кейбір жағдайда ғана тән болатын қасиетті белгілейтін философиялық термин. Спиноза субстанцияның қажетті қасиеті деп есептелетін заттардың барлық қасиеттерін (түсі, салмағы, темпкратурасы, т.б.) модус деп санады. Ол жеке заттарды субстанцияның көрінісі, модусты деп атайды. Модуста бірыңғай, мәңгі және шексіз материалдық субстанция көрінетін заттардың шексіз көптігі мен олардың өткінші сапалары көрініс береді. Субстанция алғашқы емес, ол тек модустар түрінде туындап, өзгереді. Әрбір модус субстанцияның нақты болмысы ретінде оның мазмұнын қамтиды. Модус өзінің барлық ерекшелігімен субстанция болады. Өйткені әрбір модус өзінің ішкі бірлігін, дербестігін, аяқталғандығын, жеткіліктігін өзі түзеп, қалыптастырады. Логикада модус деп силлогизм мен басқа да дедуктивті ой-қорытындының кейбір түрлерін айтады.

А. Сағиқызы