Мойнақ ауданы
| Аудан | |
| Мойнақ ауданы | |
| қарақ. Moynaq rayonı / Мойнақ районы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Кіреді | |
| Әкімш.орт. | |
| Хәкім |
Өтениязов Құдайберген Ұзақұлы |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
43°46′00″ с. е. 59°02′00″ ш. б. / 43.76667° с. е. 59.03333° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°46′00″ с. е. 59°02′00″ ш. б. / 43.76667° с. е. 59.03333° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты | |
| Жер аумағы |
37,9 мың км² |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
30 600 адам (2017) |
| Ұлттық құрамы |
қарақалпақтар, өзбектер, қазақтар және т.б. |
| Автомобиль коды |
95—99 |
|
| |
| Координаттар: 43°46′00″ с. е. 59°02′00″ ш. б. / 43.76667° с. е. 59.03333° ш. б. (G) (O) (Я) | |
Мойнақ ауданы (қарақ. Moynaq rayonı / Мойнақ районы, өзб. Moʻynoq tumani / Мўйноқ тумани) — Өзбекстан Республикасы құрамындағы Қарақалпақстан Республикасының әкімшілік бірліктерінің бірі. Әкімшілік орталығы – Мойнақ қаласы.
Орналасқан жері және географиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мойнақ ауданы Қарақалпақстан Республикасының (Өзбекстан Республикасының құрамындағы автономиялы республика) солтүстік бөлігінде орналасқан, ол өз кезегінде Өзбекстанның солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Аудан солтүстіктен және ішінара солтүстік-шығыс жағынан Арал теңізі арқылы Қазақстанмен, батыс және оңтүстік-батыс жағынан Қоңыратпен, шығысында Тақтакөпірмен, оңтүстігінде Қарақалпақстанның Кегелі, Шымбай, Қараөзек аудандарымен шектеседі.
Ауданның ресми ауданы 37,9 мың км², бірақ соңғы онжылдықтарда Арал теңізі деңгейінің төмендеуіне байланысты ауданның ауданы күрт ұлғайды. Алып жатқан жер көлемі бойынша Мойнақ ауданы Қарақалпақстан аудандары арасында екінші орынды (бірінші орында Қоңград облысы 74,4 мың км²) иеленеді. Мойнақ ауданының географиясы біршама бірыңғай және аумақтың негізгі бөлігін шөлдер, далалар мен сортаңдар, сонымен қатар Арал теңізінің бір бөлігі алып жатыр.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мойнақ ауданы 1930 жылы құрылды. 1963 жылы аудан таратылып, 1964 жылы қалпына келтірілді.
1942 жылдан 1992 жылға дейін Арал теңізіндегі Возрождение аралында (Қарақалпақстанның Мойнақ ауданына кіретін арал аумағының бөлігінде) «Барқан» шартты атаулы әскери биохимиялық сынақ полигоны жұмыс істеді. Ресми атауы: 52 далалық ғылыми-зерттеу зертханасы (ДҒЗЗ-52).
Табиғаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Климаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ауданның климаты күрт құбылмалы, жазы ыстық және құрғақ, қысы біршама суық келеді. Орташа жылдық температура +14,5 °C; қаңтардың орташа температурасы -7,4 °C, шілденің орташа температурасы +26,3 °C. Абсолюттік ең төменгі температура -28 °C, абсолюттік температура максимумы +60 °C болды. Аудан аумағына жылына орта есеппен 150-180 мм жауын-шашын түседі (жауын-шашынның көп бөлігі көктем мен күзде түседі). Өсімдік өсетін мезгіл 210-213 күнге созылады.
2011 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша аудан құрамына кіреді:[1]:
- аудандық бағыныстағы қала
- Мойнақ
- азаматтардың ауылдық жиындары
- Бозатау
- Қазақдария
- Мәделі
- Тікөзек
- Үшсай
- Хәкімата
Есімнама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Тілеуберген Күпбатуллаұлы Жұмамұратов (1915—1990) — Қарақалпақ АКСР халық ақыны, Өзбек КСР халық ақыны.
- Аяпберген Мұсаұлы (1880—1936) — Қарақалпақ АКСР халық ақыны.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ ӘАҚБЖ Әкімшілік-аумақтық құрылымдарды белгілеу жүйесі Мұрағатталған 4 қаңтардың 2012 жылы.