Монигетти, Ипполит Антонович
Ипполит Антонович Монигетти (итал. Ippolito Martin Florian Monighetti; 1819 жылдың 2 мамырында Мәскеуде туылып —1878 жылдың 10 мамырында, Санкт-Петербургте қайтыс болған) — орыс архитекторы және акварелисті, архитектуралық эклектиканың өкілі, жоғары арситократия мен король фамилисының тапсырыстарымен көп жұмыс істеген.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бьяска (Швейцария) жақтан келген, Мәскеуде тұрып, сол жерде жұмыс істеген Антонио Монигети атты тас қалаушысының отбасында дүниеге келген. Мәскеулік Строгановск училищесінің техникалық сурет курсын жақсы аяқтап, 1834 жылы Императордың өнер академиясына оқуға түседі. Ондағы жерде басты оқытушысы А. П. Брюллов профессоры болды.
1839 жылы театрлық училище жобасы үшін Монигетти кішкентай алтын медальмен марапатталды, бірақ денсаулығы сыр бере бастағандықтан үлкен алтын медаль үшін болған сайысқа қатыса алмады. Академиядан суретші лауазымымен шығып, денсаулығын қалпына келтіру үшін Италияға жол жүреді. Сонымен қатар Грекия мен Шығыс елдерін де аралады, сол елдердегі ескерткіштерді де зерттеумен айналысты, ескерткіштердің қалай жасалғандығын білгісі келді. Өте әдемі суреттер сала бастады, солар арқылы 1847 жылы Санкт-Петербургке оралған кезде оған академик лауазымы берілді. Бұл суреттердің бір бөлігі академияның архитектуралық классына стилдерді оқытудың, орнаменистиканың қымбат материалы ретінде келіп түсті. Монигеттидің құрылыстық қызметі оның отанына оралып Императорлық корольдік ауылдық сарайлар құрылысының бас архитекторы болып орналасқан кезінен басталды. Кейін ол Петербургте граф Новосильцевке және графиния Апраксинаяға, князь Воронцовке (Мойкада), граф П. С. Строгановке (Сергиевск көшесінде), Ниротморцеваға арналған сарайлар құрылысын басқарды.
1858 жылы — суретші ретінде профессорлық лауазымына ие болып, әлемге танымал болып, құрметтеліп, Монигетти Қырымдағы Ливадия бағында императорлық ғимараттар салу үшін жобалар жасай бастады. Сол жерде ерекше стильдегі византиялық шіркеудің құрылысын жасамақшы болады.
1864 жылы— ол Швейцарияның Вева православиелік мешітінде жоба құрып, Петербургтегі Аничковск сарайы бірнеше парадтық бөлмелер құрастырды. 1869-1873 жылдары— Теңіз министрлігінің тапсырысымен Монигетти «Держава» және «Ливадия» атты императорлық қайықтардың құрылысымен әлек болды. Ол кемелерді байлық пен ғажайыптылықтың символына айналдырды.
Оның келесі жұмыстары князь В. И. Барятинскийдің иелігіндегі баск үйінің құрылысына, Варшаваға жақын жердегі Скерневицалық император сарайының құрылысына және Мәскеудегі Политехникалық мұражайдың жобасын құрастыруға арналды. Осы жұмыстардың соңғысын аяғына дейін жеткізуге архитектордың денсаулығы мүмкіндік бермеді, ауруға ұшыраған ол қайтыс болды.
Монигетти керемет архитектор-тәжірибеші болды, ол орыс өнері тарихында орнаментист және өнерлік-өнеркәсіптік өндірістерге арналған суреттерді салушы ретінде өз атын қалдырды. Бұл бағыт бойынша ол ерекше махаббатпен, үзіліссіз жұмыс істеді, орыстың шеберлері мен фабриканттарын олардың құрылысына арналған суреттермен толтырды. Өзінің жұмысы арқылы ол жас архитекторларды сол бағытта жұмыс істеуге шақырды, тіпті оқушылар тобын құрып, оларға орыс орнаментистикасын үйретті.
Құрылыстары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Санкт-Петербургте • Суландыру каналының жағалауы, үй.№ 155 —иесі Т. Дылев. 1849 жыл.
• Некрасов көшесі, үй.№ 28 — иесі С. А. Трубецкая. 1851 жыл. (Қайта құрастырылған).
• Горохов көшесі, үй.№ 9 — Кіші Теңіз көшесі, үй.№ 12 —Жеребцовтердің пайдалы үйі. 1852—1854 жж. (Құрылысы аяқталған).
• Мойканың жағалауы, үй.№ 106 — иесі М. В. Воронцова. Қайта құрылған. 1856—1857 жж. (Бірте бірте қайта құрылған).
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
• Бұл мақаланы жазу барысында Брокгауз және Ефронның Энциклопедиялық анықтамалығы қолданылды (1890—1907).
• Листов В. Н. Ипполит Монигетти. — Л., 1976.
• Зодчие Санкт-Петербурга. XIX — начало XX века / сост. В. Г. Исаченко; ред. Ю. Артемьева, С. Прохватилова. — СПб.: Лениздат, 1998. — 1070 с. — ISBN 5-289-01586-8