Мумия туралы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Мумия дегеніміз не?[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Мумия дегеніміз-өлгеннен кейін сақталған адам немесе жануардың денесі. Әдетте,адам өлгенде,бактериялар немесе басқа микроорганизмдер тері және бұлшық еттері сияқты жұмсақ тінді жеп қояды да,тек сүйектерін қалдырады.Бактериялар өсу үшін суды қажет ететіндіктен,мумиялау ден өлгеннен кейін жылдам құрғаған жағдайда орын алады.Мұндайда дене жақсы сақталатыны соншалық,өлген адамның тірі кезіндегі келбетін де анықтауға болады. Ежелгі мысырлықтар «адам денесін мумиялау – оны о дүниеге қауіпсіз өткізу үшін маңызды» деп сенген. Ең ежелгі деп саналатын мумияланған аданың денесішамамен б.з.д. 3300 жылға жатады. Алайда, ол II Рамзес немесе I Сети сияқты әлемге әйгілі мумиялар қатарына кірмейді.Бұл мумияның шашы қызыл және «Зімбір»деген атқа ие.Ол Британ мұражайына қойылған. Мысырлықтардан басқа ацтек,инк,жапон,тибет және католик т.б.бірқатар өркениеттердің мумиялаумен айналысқаны белгілі.Мысыртанушы доктор Боб Бриер- ежелгі мысырлық әдіспен мумиялауды сәтті қайталаған алғашқы қазіргі заманғы ғалым болып табылады.

Әйгілі мумиялар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Мысырлықтар көптеген мумиялар жасаған.Әйтсе де,оның санаулы бөлігінің ғана аты шыққан. Тут патша ретінде белгілі болған Тутанхамон 18-әулетте перғауын болып таққа отырған кезде әлі бала болса керек.Ол бозбала кезінде белгісіз себептермен қайтыс болған және Мысырдың патшалар алқабында жерленген. I Сети –ең атақты перғауындар мен жауынгерлердің бірі әрі аса құрметті перғауын II-тің Рамзес (немесе ұлы Рамзес) әкесі болды.Сети Тутанхамоннан кейін бірнеше ұрпақ өткен соң,19-әулет кезінде билік құрды.Сети,сондай-ақ,өзінің билігін Мысыр шекарасынан асырып,қазіргі Сирияның шығысына дейін жеткізген. Ұлы Рамзес Мысырға б.з.д. 1279-1212 жж.билігін жүргізген.Өз дәуірінде аты аңызға айналған ол,90 жасқа келіп қайтыс болады.Оның бойы ұзын болған.Орташа мысырлықтың бойы 1,5 метрден сәл ғана асса,оның бойы,шамамен,1,8метрге жеткен.Оның көптеген әйелі және жүзден аса балалары болды.

Мысырлықтардың жерлеу рәсімдері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Жерлеу үдерісі бойынша,рәсімдер күрделі мумиялау үдерістері аяқталғаннан кейін басталады.Мумия мәңгілік өмірге аттанатын мәйітке салынатын күні марқұмның достары,отбасы және кәсіби жоқтаушылар оның үйіне жиналатын болған.Қайтыс болған адамның сүйікті және жеке заттары,кәсіби өмірінде пайдаланған құралдары да мәйіттің жанына қойылған.Сондай-ақ,жерлеу кезінде канопа құмыралары,ушабти және өлген адамның мүсіні сияқты маңызды нәрселер қалайда табытқа бірге салынған.Жерлеушілер шеруі Ніл өзенінің жағасына баратын.Мұнда қайықтарға мумия,дін қызметкерлері,жоқтаушылар,құлдар мініп,жерлеу заттары артылатын.Нілді кесіп өткеннен кейін жерлеушілер шеруі қосымша тазалау жүргізілетін «Вабетке» беттейтін.Му бишілері жерлеу шеруін жолдың бір тұсынан қарсы алып,оғаш көрінетін рәсімдік би билеген.Мумия жерленетін бейіттің аузында бірнеше рәсім орындалатын. Саркофаг «құрбандық шалу» рәсімі кезінде бейіттің ішіне салынған.Рәсім аяқталған кезде дін қызметшілері жерді сыпыра отырып,бейіттен шығатын болған.Бейіттің сыртындағы жоқтаушылар марқұмның құрметіне жерлеу асына қатысқан.

Саркофаг[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Муиялау үрдісі барысында денеге бальзам жағылып,кенеп баулармен оралғаннан кейін,саркофагқа немесе табытқа салынады. Ауқатты адамдардың қорабы адамның дене бітіміне сәйкестендіріліп, мұқият қашалатын болған және түрлі-түсті еті,бай өрнектелетін болған. Мысырдың саркофагтарызаманына қарай әртүрлі стильде боялып келген.Стильдердің басым көпшілігіне боялған немесе табытқа қашалған мумияның идеал келбеті кіреді.Басқа кең таралған безендірулерге Мысыр құдайларының суреттері кірді.Бұл көбіне «қорғау символы »ретіндегі,қанаттарымен табыттың бүйірін қапсыра құшақтаған қанатты тіршілік иелері болды.Мысырдың Ортаңғы патшалығы кезінде саркофагтартарға о дүниенің сызба карталары салынатын.Бұл ол жақтағы қауіп-қатер кезінде Ка рухына көмектесу үшін жасалатын.Ежелгі Мысырдың белгілі құдайлары мыналар:Амон-жаратушы құдай,Анибус-мумиялау құдайы,Айсис-сиқыр құдайы,Осирис-ауылшаруашылығы құдайы,о дүниенің билеушісі,Хорус-аспан құдайы,Сетретсіздік құдайы- және Хорустың дұшпаны,Собек-қолтырауын құдайы,Ра-күн құдайы.

Мумиялау үдерісі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ежелгі Мысырда мумиялау ұзақ уақыт алатын және ол қымбат рәсім болды.Денеге бальзам жағуға жеті күндей жұмсалатын.Алдымен дене жуылып,рәсім бойынша тазартылған.Содан кейін ағзаның ішкі мүшелері алынып тасталған. Мүшелер ұзын кенеп матамен жеке-жеке оралып,канопа құмыраларға салынды.Одан кейін дене қуысы натрий тотығымен толтырылатын.Ал ми ұзын ілмектің көмегімен мұрын арқылы тазаланып алынатын.Дене еңіс бальзамдау үстеліне қойылып,натрий тотығымен толық жабылатын.Қырық күннен кейінмумия терісін сақтау үшін денег май жағылатын.Бас пен дене қуысына орам нығыздалып салынатын.Одан соң мумия орауға дайындалады. Мумия дайын болғанда,жерлеу уақыты келіп жетеді. Мумиялау үдерісі өтетін 70 күннен кейін мумия әшекейленген табытқа салынады.Жиhаз,қашадған мүсіндер,ойындар,азық-түлік және келесі өмірге қажетті басқа да нәрселер мумиямен жерленуге әзірленетін.Абыздың орындайтынсоңғы рәсімі «Ауыз ашу» деп аталады.Бұл рәсім сиқырлы түрде қайтыс болған адамға сөйлеу,тамақ ішу және өз денесін толық пайдалану қабілетін беретін болған.Мумия саркофагқа салынғаннан кейін,табыт мықты етіп жабылатын болған.