Мырзағұл Шыманов

Мырзағұл Шыманов (1847, қазіргі Ақтөбе облысы Шалқар ауданы – 1908, Орынбор) – белгілі би, саяси қайраткер. 1872 – 79 жылы Ырғыз уездіндегі Аралши болысын басқарды. Елге сыйлы азамат ретінде 1878 жылы қазақ зиялыларының депутациясы құрамында Санкт-Петербург пен Мәскеуге барып, Александр ІІ патша тарапынан Станислав ленталы күміс медальмен марапатталған. 1879 – 87 жылы тілеу руының аға биі, 1891, 1898 жылы екі рет Шеңгелді болыстығына болыс болып сайланған. Ағарту ісіне үлкен көңіл бөліп, Шалқар қаласында 2 сыныптық орыс-қазақ мектебін аштырған. 1882 жылы маусымда өткен Орал, Торғай, Закаспий облысы болыстары мен билерінің құрылтайында патша үкіметінің жер саясатын ашық сынады. Отаршылдарға жер бермеу үшін күрескені себепті 1891 жылы 15 қаңтарда болыстықтан босатылып, 6 айға Орынбор түрмесіне қамалды. Дегенмен, көп ұзамай босатылып, Орынбор – Ташкент темір жолын салуға қатысқаны үшін Орынбор әкімшілігінен мақтау грамотасын алды. 1903 жылы Арал теңізі мен Мұғалжар тауының аралығында орналасқан Біршоғыр, Шалқар станциясында болған қазақ руларының бас көтеруін басқарды. 800 адам қатысқан бас көтеру 2 жылға созылып, 1905 жылғы революцияға ұласты. 1905 жылы қолға түскен Шыманов 14 жасар баласы Өтеғұл екеуі ғұмыр бойы түрмеде отыру жазасына кесілді. 1908 ж. Орынбор түрмесінде түрме жендеттері қолынан қаза тапқан. Сүйегі Орынбордағы мұсылмандар зиратында. Туған жері – Шалқар қаласындағы орталық көшеде ескерткіші бар. Көше атауы берілген. Шымановтың ел-жұртына жасаған қызметі жергілікті ақын Сарышолақ Боранбайұлы шығармаларында суреттеледі. Оның өмірі, заманы жайлы ғылыми-практикалық конференция өткізілді, Шалқар қаласында граниттен ескерткіш мүсін қойылды, көшеге аты берілді, "Қызыл жұлдыз" елдімекені "Мырзағұл" ауылы болып аталды.

Сілтемелер

[[Байдосов З., Үш ғасыр перзенттері, Ақтөбе, 1997.