Негізді тау жыныстар

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тау жыныстар

Негізді тау жыныстар – құрамында кремний оксидінің (SіO2) мөлшері 45 – 52% болатын магмалық тау жыныстар. Қалған элементтердің орташа мөлшері: Al2O3 (16 – 18%), FeO+Fe2O3 (10 – 12%), CaO (10 – 12%), MgO (6 – 9%), Na2O+K2O (2 – 4%). Негізді тау жыныстарының басты минералдары негізді плагиоклаз және пироксендер. Қосымша минералдар ретінде оливин, горнбленд, биотит, калишпат, кварц кездеседі. Негізді тау жыныстар жер қыртысында магмалық тау жыныстарының 25%-ын құрайды. Олардың ішінде эффузивтер 21%-дай, интрузивтер 4%-дай. Негізді эффузивтік жыныстар шомбал, кеуекті кейде ағынды бітімді, эфирлі, порфирлі құрылымды болып келеді. Құрамы мен құрылымына қарай ол базальт, долерит, диабаз, спилит түрлеріне ажыратылады. Негізді эффузивтерді үлкен алқапты алатын жамылғылар не алысқа созылып жататын тасқындар құрайды. Интрузивтік Негізді тау жыныстар габброидты және анортозитты түрге бөлінеді. Габброидтарда плагиоклаз бен түсті минералдардың мөлшері шамалас келеді. Габброидтар лополит, лакколит, силл кейде штоктар құрайды. Анортозиттер плагиоклаздан тұрады. Олар өте көне құрылымдарда дамып, зор массивтер құрайды. Қазақстанда Негізді тау жыныстар Мұғалжарда, Ұлытауда, Торғай өңірінде, т.б. жерде кездеседі. Магнетит, титанмагнетит, никель, мыс, платина кендері Негізді тау жыныстармен байланысты. [1]

Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ энциклопедиясы, 7 том