Неокертартпа қозғалысы
Қара ағартушылық (ағылш. Dark Enlightment), көбіне неокертартпа қозғалысы (ағылш. neoreactionary movement, NRx) — демократияға және эгалитаризмге қарсы[1] кертартпа қозғалыс, саяси философия және идеология.
Идеология әлемнің ерте ме, кеш пе либералды демократия мен конституциялық монархияға айналуын және осылайша азаттыққа қол жеткізуін жоққа шығарады, оған қарсы шығады.[2] Идеология биліктің және қоғамның дәстүрлі түрлеріне, соның ішінде абсолюттік монархияға және камерализм сияқты авторитарлық билік жүйелеріне оралуды жөн көреді.[3]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Неокертартпашылар — 2000 жылдардан бері белсенді блоггерлер мен саяси теорияшылардың бейресми тобы. Идеологияны аса көп таратқан тұлғалардың бірі — блоггер және жазушы Стив Сайлер, ол Томас Карлейль мен Юлиус Эвола сияқты жазушылардан шабыт алған еді.[4]
2007 және 2008 жылдары инженер-бағдарламашы Кёртис Ярвин Менсиус Молдбаг есімінен жаза отырып, қара ағартушылық ойлауын түсіндірген жазба шығарды. Ярвиннің теорияларын философ Ник Ланд әзірлеп, кеңейтті де, аттас эссесінде «Қара ағартушылық» терминін енгізді.[4][5]
Идеологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ник Ландтың идеялары бостандықтың демократиямен үйлеспейтіндігіне негізделген. Ланд өзінің «Қара ағартушылық» эссесінде Питер Тиль сияқты либертаристерден шабыт алғанын айтты.[6] Журналистер мен сарапшылар Неокертартпа қозғалысын альт-оңшыл және неофашистік деген.[2][7] 2016 жылы жазылған New York Magazine журналының мақаласында неокертартпа қозғалысының демократияға қарсылығы және авторитаризмді жақтауы айтылған.[8]
Ланд «Фашизм, негізінен, — антикапиталистік қозғалыс» деп, оның идеялары мен фашизм арасындағы ұқсастықты жоққа шығарып, өз идеологиясын «[капиталистік] корпоративтік билікті» қалауым деп сипаттайды.[2]
The Guardian журналына жазған тарихшы Джо Мулхолл Ник Ландты «өте оңшыл идеяларды насихаттайтын» деп сипаттады.[9] Неокертартпашылықтың шектеулі онлайн аудиториясына қарамастан, Мулхолл идеологияны «альтернативті оңшылдықтың негізгі түрі» деп те атады.[9]
Тағы қараңыз
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Kindinger, Evangelia; Schmitt, Mark Ақтықтың қиылысы = The Intersections of Whiteness — Routledge, 2019. — ISBN 978-1-351-11277-2.
- ↑ a b c Goldhill, Olivia. The neo-fascist philosophy that underpins both the alt-right and Silicon Valley technophiles, Quartz. Тексерілді 27 мамырдың 2018.
- ↑ Gray, Rosie. Behind the Internet's Anti-Democracy Movement, The Atlantic (10 ақпан 2017). Тексерілді 15 ақпанның 2017.
- ↑ a b Finley, Klint Geeks for Monarchy: The Rise of the Neoreactionaries. TechCrunch (22 қараша 2013). Тексерілді, 25 маусым 2017.
- ↑ Phillips, Jon Troublesome Sources. Southern Poverty Law Center (2014). Тексерілді, 24 ақпан 2015. Мұрағат көшірмесі 24 ақпанның 2015 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Land, Nick The Dark Enlightenment (ағыл.). The Dark Enlightmenent (25 December 2012). Тексерілді, 23 желтоқсан 2014. Мұрағат көшірмесі 25 қыркүйектің 2013 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Sigl, Matt The Dark Enlightenment: The Creepy Internet Movement You'd Better Take Seriously. Vocativ (2 желтоқсан 2013). Тексерілді, 17 маусым 2016. Мұрағат көшірмесі 17 желтоқсанның 2013 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ MacDougald, Park Why Peter Thiel Wants to Topple Gawker and Elect Donald Trump. New York Magazine (14 маусым 2016). Тексерілді, 9 қазан 2017. Мұрағат көшірмесі 5 қазанның 2018 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ a b Joe Mulhall. Andrew Sabisky's job at No 10 shows how mainstream the alt-right has become, The Guardian (18 ақпан 2020). Тексерілді 11 маусымның 2020. Мұрағат көшірмесі 15 маусымның 2020 Wayback Machine мұрағатында