Ойконим
Ойконим — топонимнің түрі, кез келген елді мекеннің жалқы есімі. Елді мекендер атаулары жаратылыстану-географиялық сипатта және мәдени-тарихи сипатта болады.
Жаратылыстану-географиялық сипаттағы ойконмдерге елді мекеннің физикалық ерекшеліктерін көрсететін су көздері атаулары, ландшафт ерекшеліктері, табиғи жағдайлар, ландшафт ерекшеліктері, табиғи жағдайлар, жануарлар, өсімдіктер атауларынан туындаған елді мекендер жатады.
Мәдени-тарихи сипаттағы ойконимдерге белгілі бір елді-мекенге тұрған жеке тұлғаның есіміне, лақап атына, әлеуметтік, мәдени-діни шаруашылық жағдайларына байланысты атаулар жатады. Мысалы ойконим - антропонимдер (Сәтбаев, Сергеевка), мәдени-діни (Түркістан, Петропавл). Ойконимдер ішінде ерекше орын алатыны советонимдер - кеңестік дәуірде туындаған елді мекендер атауы.
Ойконимдер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Алматы - алмалы.
- Ақтөбе - ақ төбе.
- Ақтау - ақ тау.
- Атырау - атырау.
- Көкшетау - көкшіл тау.
- Қостанай - Қостан деген қазақ батырының атына "ай" жалғауы жалғанған.
- Қарағанды - қараған өсетін жер.
- Өскемен - тасты таудағы өзеннің сағасы.
- Қызылорда - қызыл астана.
- Тараз - Тара өзенінің ежелгі атауы (тара - суаруға арналған; ас, өзен, су).
- Шымкент - шымды елді мекен.
- Түркістан - түркілер елі, түркілер ордасы.
- Арқалық - жота.
- Екібастұз - тұзды көл.
- Жезқазған - мыс өндірген жер.
- Байқоңыр - антропоним - адамға тән жалқы есім.
- Қапшағай - тік беткейлі тасты шатқал.