Омбы кадет корпусы

Омбы кадет корпусы

Ш.Уәлиханов оқыған Омбы кадет корпусының үймереті

Омбы кадет корпусы – Ресейдің ең ескі әскери оқу орны болып табылады. 1813 ж. 1 мамырда Омбы қаласында казак әскери училищесі ретінде негізі қаланған. 1826 ж. Сібір жүйелік казак әскерінің қайта құрылуына байланысты оқу орны Сібір жүйелік казак әскери училищесі болып өзгерді. 1829 жылдан бастап училище шығыс тілдері бойынша тілмаштар даярлайтын Омбы Азия мектебі болып өзгертілді. Ал 1846 ж. училище Сібір кадет корпусы болып қалыптасты. Оның мақсаты «өзінің түлектерін жүйелі батальондар мен Сібір корпусының казак әскерлерінде қызмет етуге офицерлер даярлау» болып табылды. Кадет корпусы жоғары дәрежедегі оқу орны саналды. Барлық тәрбиеленушілер рота мен эскадронға бөлінді, олардың әр қайсысында 120 шәкірт білім алды. «Сібір кадет корпусы жөніндегі Ережеге» сәйкес білім алудың 6 жылдық курсы ашылды, ол үш сыныпқа бөлінді (әрқайсысы екі жылдан). Оқу барысында әскери оқу орындарының типтік бағдарламалары басшылыққа алынды. Оқытылатын пәндердің қатарында Дінтану және Мұсылманшылық қағидалары да, сонымен қатар орыс, татар, француз, неміс тілдері, математика және геодезия, тактика, әскери кеме өндірісі және іс қағаздарын жүргізу, ұқыптап жазу және сызу болды. Бұдан басқа кадет тәрбиеленушілері дене шынықтырумен, жүзумен, бимен, ән айтумен, қылыштасумен және атқа мінумен айналысты. Дала лагерлерінде негізгі порфостық қызметтер, топографиялық суретке түсіру, саперлік және әскери-зертханалық жұмыстар жүргізілді, артиллериялық қарудан және мылтықтан оқ ату дағдылары жетілдірілді. Роталық кадетті бітіргеннен кейін офицер шеніндегілер Жекелеген Сібір корпусының жүйелік эскадронына қызметке кірді; эскадронда тәрбиеленушілер – казак полктерінде хорунжийлер мен урядниктер деп аталды. Қалған кадеттер әскери қызметке әр түрлі себептермен жарамайтындықтан әскери іске жатпайтын қызметтерге тағайындалды. 1853 ж. бастап корпуста 7 жылдық білім беру курсы ашылды, ол бір жыл бойы алдын ала осыған даярлады (әрбір сыныпта бір біреуден ғана). Осы уақыттан бастап корпуска қазақ ақсүйектерінің мемлекеттік қызметтегі балалары түсе бастады. 1866 ж. әскери министрдің жарлығымен Сібір кадет корпусы Әскери гимназия болып қайта құрылды. 1882 ж. Әскери гимназия қайтадан Сібір кадет корпусы деп аталды.

Белгілі бітірушілер

• Ш. Уәлиханов (ғалым, ағартушы)
• Н. Потанин (саяхатшы, Сібір мен Азияны зерттеуші)
• Х. Өскенбаев (Абайдың інісі)

Сілтемелер

• Омбы уезі
• Ресей өкіметі
• Сібір