Онхоцеркоз
Қоздырғышы- Onehocera volvulus. Аналығының көлемі (33,5-50,0)х (0,27-0,4) мм, аталығының көлемі –(19-42,0)х (0,13-0,21) мм, микрофилярийлер –(0,285-0,368)х 0,09 мм. Ақырғы иесі-адам, ағзаны зақымдайтын толық жетілген гельминттер және де микрофиллярийлары туады. Ену қақпалары терінің беткі қабаттары, көз арқылы перифериялық лимфа түйіндер. Аралық иелері-шіркей тұқымдас-Simulium, шіркейлер науқасты тістеген кезде өздерінің асқазандарына сорып, 6-12 күн жатып инвазивті түріне айналды. Шіркей адамға тері арқылы жұқтырып, шіркей жұмыртқалары теріден еніп, лимфа жүйесі арқылы миграция жасайды. Одан кейін тері асты клетчаткасына және апоневрозды бұлшық етке өтіп, сол арада толық жетіліп өседі. Үлкен гельминттердің өмір сүру уақыты 20 жыл, микрофилярийлар 1-3 жыл.
Эпидемиологиясы.
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Онхоцеркоз-антропонозды трансмиссивті биогельминтоз. Инфекция көзі болып онхоцеркозбен инвазирленген адам. Жұғу жолы шіркей шаққан кезде. Жұмыртқалары кислород көп жерде және өзендерде жақсы өніп өседі. Мекен ететін жерлері жер шарының жақсы тропикалық жерлері. Онхоцеркоз дамып келе жатқан мемлекеттердің медициналық және әлеуметтік экономикалық проблемаларының бірі болып табылады, өйткені науқастарды соқырлыққа апарып соқтырады. Айтулары бойынша 20 млн адам Африкада онхоцеркозбен ауырады екен, 1-2% осы инвазияның салдарынан соқыр болып қалған. Дүние жүзінде 200-500 мың адам онхоцеркоз салдарынан көздері көруден қалған.
Патогенез және патологоанатомиялық көрінісі.
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Онхоцеркоздың патогенезінде адам ағзасында паразиттелген. Инвазиялық жұмыртқалары, гельминттердің үлкен түрлерімен микрофилярлар маңызды роль атқарады. Практикалық түрде ағзадағы болатын инвазирленген жұмыртқалардың үлкен түріне ауысатындығы толық зерттелмеген. Жетілмеген гельминттердің маңайында созылмалы гранулематозды қабыну ошағы дамиды және инфильтрат түзіледі, инфильтратта эозинофильді лейкоциттер, макрофагтар, сонымен қатар домалақ фибробласттар болады. Теріні микрофиялалар паразиттегенде әртүрлі патологиялық процесстер мен депигменттизацияға әкеледі, тері жбындыларымен лимфаденопатияға, созылмалы лимфатикалық стаздың дамуы да болады. Микрофилярлар қасаң қабықпен шырыштарына енген жағдайда склерозивті кератит, иридоциклит, көру нервісінің атрофиясын тудырады. Көру бұзылысының негізгі себебі-тамыр қабатының және көру нервісінің зақымданулары.
Клиникалық көрінісі.
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Бірінші клиникалық симптомдар зақымданған соң бірнеше айдан кейін дамиды. Терінің зақымдануы микрофилярдың зақымдауымен болады. Қарапайым және ерте симптом болып тері қышуы дамиды. Қышу үнемі немесе кезектесіп жүреді. Орналасатын яғни көбінесе қышитын аймақтар сан және сирақ, бұл қышулар кешке немесе түнде үдейді. Кей кездерде болмауы да мүмкін, кей кездерде полиморфты эритематозды папулезді бөртпелер, бұл кезде қатты қышу болады (“филяриозды қышыма”). Тері зақымданғанда түсі лимон қабығына, піл терісіне, кесіртке терісіне ұқсайды. Біраз уақыттан соң терінің депигментациясы болады, әсіресе сирақтың алдыңғы бетінде. Онхоцеркоздың ұзақ уақытында атрофия дамиды, тері кәрілік теріге ұқсап тұрады, жұқарып, құрғап қатпарланады. Өте жиі болатын онхоцеркоздың симптомы дәнекер тіннің реактивті өсуі болады, бұл өлген және тірі гельминттердің маңайында болды. Онхоцеркомалар көбінесе топтасып, кейде бірден орналасады. Онхоцеркалар көру мүшесінің барлық құрылымын бұзады: коньюктивалар, қасаң қабық, қасаң қабықтың шырышты қабатын және цилиарлы денені, ұсақ тамырларды, сетчатканы, артқы сегменттің көру нервісін.
Диагностикасы:
[өңдеу | қайнарын өңдеу]РСК, РПГА, РФА тері астына аллергиялық сынама жүргіземіз.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- http://www.medikk.ru/onhocerkoz.htm Мұрағатталған 4 қазанның 2012 жылы.
- http://www.epidemiolog.ru/prof/3183.html
- http://medkarta.com/?cat=article&id=20522 Мұрағатталған 8 қазанның 2013 жылы.
- http://www.epidemiolog.ru/prof/3183.html