Ороген
Ороген, орогендік белдем (гр. oros – тау және …ген) – жер қыртысының[1] қимылды белдемі болып саналатын геосинклиналдың дамуындағы екінші саты. Ороген кезінде геосинклиналдар орнындағы жер қыртысы жоғары көтеріліп биіктейді, қатпарлықтар түзіледі және тау жаралады. “Ороген” терминін геологияға австралия геологы Л. Кобер енгізді (1921). Кобер Орогенді интернидтер (І), централидтер (Z), метаморфидтер (M), экстернидтер (E) деп аталатын белдемдерге бөлді. Интернидтер – Орогеннің орталық бөлігі. Арасында гранит интрузиялары бар, жаңа қатпарлықтарға шалыс орналасқан, ортаңғы массив түрінде келген көне құрылымның жұрнағы. Централидтер – интернидтердің екі жағын ала орналасқан қатпарлы құрылым ядросы. Ол – қатпар түзілу циклі мен метаморфизм процестерінен қалыптасқан, кратогендерге қарай кептелген, жанартаутекті-шөгінді жыныстардан құралған белдем.Метаморфидтер – централидтерге шектес жатқан күшті метаморфизмге шалынған және Орогенге дейін жиылған тақтатастар мен грауваккалардың аса қалың қабаттары мен негізді (офиолитті) жыныстардан құралған белдем. Экстернидтер – Орогеннің шеткі белдемі. Ол флиштерден, нериттік шөгінділерден, вулканиттерден тұрады. Альпінің тектоникалық құрылысына негізделген Кобердің Орогендік сұлбасы бүкіл жер қыртысының күрделі құрылысын қамти алмайды.[2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0
- ↑ “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |