Орыс гүлкекіресі
| Орыс гүлкекіресі | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||||||||
| Centaurea ruthenica Lam., 1785 |
Орыс гүлкекіресі (лат. Centaurea ruthenica) – астралылар тұқымдасына жататын, Қазақстанда кездесетін 26 түрдің ішіндегі ең кең тарағаны. Далаларда және қайыңның төңірегінде, орманды дала және дала аймақтарындағы, барлық тастақты беткейлерде және Алтай тауынан бастап Батыс Тянь-Шаньға дейін өседі. Биіктігі (140 см-ге дейін) көп жылдық, кіндік тамырлы, тік сабақтарының ұш жағы бұтақтанып кетеді, қатты. Жапырақтары жіңішке таспа тәрізді бірнеше бөліктерге бөлінген, жиектері үшкір тісті төменгі жапырақтар ұзын сағақты, жоғарыларының сағағы болар-болмас. Гүл себеттері үлкен, сабақтағы бұтақтардың үш жағында бір-бірден орналасқан, сондықтан ішкілері сырқыларынан бірнеше есе қысқа. Жаңа шыққан кезінде гүлкекіре мал азығы қызметін атқарады, әсіресе қойлар үшін. Мамырдан тамызға дейін гүлдейді, маусымда, қыркүйекте жемісі пісіп жетіледі. Жемістері-үлкен ақ айдарлы тұқымша. Жер асты, жер үсті органдарының құрамында шайыр және каучук бар. Тұқымынан 16 %-ке дейін тамаққа жарамды және техникалық мақсатта қолдану үшін қою май алынады.