Оңтүстік Маңғыстау артезиан алабы

Артезиан суының құрылысы.

Оңтүстік Маңғыстау артезиан алабы – жер асты суы бар өңір; Каспийдің шығыс бөлігінде, шығыста Үстірт шыңына дейін, солтүстік Қаратаудан (Маңғыстаудағы) басталып, оңтүстікте Түрікменстанға дейінгі аймақты қамтиды.

Қалыптасуы

Юра, бор, палеоген, неоген шөгінділерінен құралған алаптың жалпы тереңдігі Қаратау маңы мен Түрікменстан шегінде 1,5 – 2 км, алаптың ортасында 5 – 6 км шамасында. Юра мен төменгі бор қабаттарында қалыптасқан сулардың арыны күшті. Ұңғымалармен көзін ашқанда жоғары көтеріліп, жер бетінен 20 – 90 м биікке шапшып шығады. Бұл арадағы ең сулы қабат жалпы қалыңдығы 50 – 300 м болатын, түйіршікті құм, құмтастардан тұратын альбессеномен шөгінділерінде қалыптасқан. Ол шөгінділердегі сулар Қаратау маңында және Беке-Басқұдық құрылымында 200 – 350 м, ойыс ортасында 1200 – 1500 м тереңдікте жатады. Осындай тереңдіктен ұңғымалар арқылы алынған арынды судың өнімділігі 10 – 20 л/с-тен 50 – 60 л/с-ке дейін жетеді.

Минералдығы

Қаратау мен Қарақия маңында оның минералдығы 0,7 – 3 г/л болса, Жетібай, Өзен мұнай кен орындары мен Түпқараған жерінде 10 – 30 г/л, ал ойыстың ортасында 110 – 220 г/л-ге дейін жетеді. Ұңғымалар арқылы алынған сулар елді мекендерді сумен қамтамасыз ету, жер суару үшін пайдаланылады.

Сілтемелер

• Артезиан суы
• Жер асты суы