Паннон теңізі
Паннон теңізі — ежелде жойылып кеткен кішірек теңіз. Бір заманда Орта дунай ойпатында, қазіргі Венгрия, Словакия, Сербия, Румыния, Хорватия, Австрия және Украинаның аймағында орналасқан еді. Паннон теңізі миоцен және плиоцен кезеңдерінде болған. Осы теңіздің кеуіп кетуі кезінде 3-4 км теңіздің тұнбалары қалды.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Паннон теңізі Паратетис мұхитының бөлігі болған. Паратетис мұхиты миоцен кезеңінде болған (10 миллион жыл бұрын). Кейін Паннон теңізі Жерорта теңізімен бірігіп кеткен.
Темір қақпа арқылы Паннон теңізі қазіргі Румынияның аймағында орналасқан басқа теңізбен бірігіп тұрған. Ең ірі тасқын кезінде Паннон теңізі қазіргі Сербияның аймағының оңтүстігіне жеткен.
Паннон теңізі 9 миллион жыл бойы өмір сүрді. Паннон теңізінің соңғы тұнбалары плейстоцен кезеңінде жойылып кетті (600 мың жыл бұрын). Паннон теңізінің суы Темір қақпа арқылы Дунай өзеніне жетті. Сондықтан осы теңіздің орнында Орта дунай ойпаты пайда болды.
Кейбір таулар (мысалы, Фрушка-Гора тізбегі және Сербия, Венгриядағы Мечек тізбегі Вршац) өткен шақтағы Паннон теңізінің аралдары болып табылады. Паннон тенізінен Балатон және Фертё ірі көлдері қалды.
Әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Dragan Rodić, Geografija za I ili III razred srednje škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1995.
- Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjiga 1, Novi Sad, 1990.
- Dr Aleksa Ivić, Istorija Srba u Vojvodini, Novi Sad, 1929.
- Milan Tutorov, Mala Raška a u Banatu, Zrenjanin, 1991.
- Milan Tutorov, Banatska rapsodija — istorika Zrenjanina i Banata, Novi Sad, 2001.
- Predrag Medović, Praistorija na tlu Vojvodine, Novi Sad, 2001.