Петербург (Ленинград) мектебі

Санкт-Петербург (Ленинград) мектебі орыс. Санкт-Петербургская (Ленинградская) школа — 20 ғ. 20—30 жж. орыс және Кенес тіл біліміндегі мектептердін бірі.

Оған негізінен Санкт-Петербург университетіндегі Бодуэн де Куртенэнін шәкірттері — Л. В. Щерба, Е. Д. Поливанов, ]]Л. ГӀ. Якубинский]], сондай-ак олардын шәкірттері— С. И. Бернштейн, В. В. Виноградов, Н. В. Юшманов, А. А. Драгунов т. б. кірген. Орыс және Кеңестіл біліміне "ГӀ. (Л.)м." терминін енгізген А. А. Леонтьев пен Я. В. Лоя.

Аталған ғалымдардын алғашкы кездегі негізгі теориялык көзкарастары Бодуэн де Куртенэнін идеяларынан бастау алады. Бодуэн де Куртенэнін ізінше, олар тілді статикалык жүйе емес, ужымдык ойлау процесінін кызметі; тіл әбден аныкталып, катып калган эр түрлі ережелердін жиынтығы емес, үздіксіз болып отыратын процесс, адамзат мінез-күлкынын бір түрі (Якубинский); тіл — ужымдык енбектін нәтижесі түрғысында зерттелуі кажет (Поливанов); грамматика сөйлеу әрекетінен туган ережелердін жиынтығы (Щерба) т.б. деп түсіндіреді. Щерба, Поливанов, Якубинский алғашкы зерттеулерінде тілдін әлеуметтік мәселелерін психологиялык түрғыда карас- тырды. Бірак олар кейін өз пікірлерін өзгертуіне байланысты 20 ғ. орта кезінен бастап, Санкт-Петербург (Ленинград) мектебі социологиялык сипат алды. Санкт-Петербург (Ленинград) мектебінде тарихи және сипаттама тіл білімі пәндерінін орны мен аракатынасы туралы мәселе кен түсіндірілді. Мэселен, Поливанов тарихи, салыстырмалы тіл білімі мен лингвистикалык тарихнаманы, Щерба статика мен динамиканы бір-біріңен ажыратып карады. Санкт-Петербург (Ленинград) мектебі екілдерінін фонологиялык идеялары Бодуэн де Куртенэнін тіл бірлігінін екі түрін (тілдік және функционалды сөйлеу) жіктеп карауымен байланысты. Поливанов пен Щербанын идеялары буын курылымды тілдер фонологиясынын негізіне жатты. Бодуэн де Куртенэнін шәкірттері тіл бірліктері мен ден- гейлерініңдүрыс жүйесін калыптастырды. Бірак Санкт-Петербург (Ленинград) мектебінін кейінгі ғылыми тагдыры эр түрде калыптасты. Щерба негізінен сипаттама грамматика, фонетика, лексикография және шет тілді окытудын тілдік мәселелерімен, Якубинский аз уакытН. Я. Марр ілімімен әуестеніп, кейін орыс тілінін тарихымен, Поливанов, керісінше, я фетидологтерге карсы күресіп, кейін шығыстану мәселелерімен шүғылданды.