Пловдив аймақтық этнографиялық мұражайы

Пловдив аймақтық этнографиялық мұражайы болг. Регионален етнографски музей — Пловдив
Құрылған уақыты	1917
Орналасқан жері	Пловдив,  Болгария
Ортаққордағы санаты: Пловдив аймақтық этнографиялық мұражайы

Пловдив аймақтық этнографиялық мұражайы (болг. Регионален етнографски музей — Пловдив) — Болгариядағы ғылыми және ағартушылық қызметі қалыптасқан мамандандырылған этнографиялық мұражай және мәдени туризм орталығы.

Тарихы

Пловдивтегі аймақтық этнографиялық мұражай Болгарияның мәдениетімен және тарихымен таныстыратын орындардың бірі болып табылады. Мұражай 1917 жылы құрылған және 1847 жылы салынған ғимаратта орналасқан.

Пловдивтің аймақтық этнографиялық мұражайы Пловдив пен облыс аумағындағы этнографиялық сипаттағы барлық мұражайлар мен артефактілер коллекциялары үшін үйлестіру, біліктілік және сараптамалық-кеңес беру қызметін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, мұражай муниципалдық және жекеменшік мұражайларға әдістемелік қолдау көрсетеді.

Этнографиялық мұражайды құрудың алғашқы идеясы 1891 жылдың аяғынан басталады. Ширек ғасырдан кейін Стою Шишковтың ұсынысымен жергілікті әкімшілік тарихи-өлкетану мұражайын құру туралы шешім қабылдады. Оның негізгі мақсаты – Пловдив аймағының өткені мен бүгініне қатысты материалдарды тарихи, экономикалық, көркемдік және тұрмыстық тұрғыдан жинақтау.

Ол 1917 жылы 22 қаңтарда Пловдив муниципалитетінің жиналысында «Тұрақты комиссиямен аймақтық мұражай құру» туралы шешім қабылданды. Мұражай ережесі 1918 жылы 20 шілдеде бекітілді. Мұражай директоры – Джордан Р. Георгиев пен хатшы – Стою Н. Шишков болып тағайындалды. Одан кейін жәдігерлер жинау, суретке түсіру және жарнамалық әрекеттер кезеңі басталды. 1930 жылы 500-ден астам мұражай заттары болды.

1938 жылы қала мэрі Божидар Здравковтың бастамасымен қазіргі заманғы мұражайдың келесі даму сатысы басталды. Мұражай Куюмджиоглу муниципалды үй-мұражайында орналасты. 1943 жылы 14 қазанда мұражай келушілер үшін есігін ашты. 1949 жылы муниципалды үй мұражайы ұлттық этнографиялық мұражай болып өзгертілді. 1952 жылы тұрақты экспозиция ашылып, 1962 жылы толығымен жаңартылды.

Мұражай ғимараты

Пловдив аймақтық этнографиялық мұражайы

Этнографиялық мұражай Болгариядағы мәдени ескерткіш болып саналатын Куюмджиевтің ескі үйінде орналасқан. Куюмджиев үйі 1847 жылы Пловдивтік көпес Аргир Христов Куюмджиев үшін салынған. Куюмджиев Венадағы компанияға ие болған атақты саудагер болды. Үйді Косовоның Родоп ауылынан Хаджи Георги салған және Пловдивтегі 19 ғасырдың ортасындағы барокко архитектурасының тамаша үлгісі ретінде сипатталған. Үйдің симметриялы қасбеті бар, батыс жағында екі қабатты, шығыс жағында төрт қабатты. Куюмджиев үйі Пловдивтің шығыс қақпасына, бекініс қақпасына жақын орналасқан және 570 шаршы метрден астам аумақты алып жатыр. Қонақ үйде 12 бөлме және кең демалыс бөлмелері бар. Үйдің ішкі және сыртқы беті гүл өрнектеріне негізделген оюлармен безендірілген. Әр бөлменің төбесі ағаштан жасалған. Үйде бақшасы бар ішкі ауласы бар.

1878 жылы Болгария Осман империясынан азат етілгеннен кейін Аргир Куюмджиев Пловдивтен Стамбулға (Константинополь) қоныстанды. 1898 жылдан 1902 жылға дейін үй қыздарға арналған мектеп-интернат ретінде пайдаланылды. Одан кейін оны Карагёзян гараж зауыты ұн қоймасы, сірке суын шығаратын зауыт ретінде пайдаланды. 1930 жылы оны Гамбургте тұратын грек темекі саудагері Антонио Коларо сатып алды. Коларо үйді бұзып, темекі қоймасын салуды көздеген, бірақ Пловдив муниципалитеті рұқсат бермеген. Муниципалитет 1938 жылы үйді сатып алып, жөндеу жұмыстарын жүргізіп, мұражай ашты.

Тұрақты көрме залдары

Ауыл шаруашылығы залы

Ауыл шаруашылығы залында Пловдив пен Раушан алқабының аймақтарында кең таралған ауылшаруашылық қызметінің кейбір негізгі түрлері — астық өндірісі, көкөніс шаруашылығы, жүзім шаруашылығы және шарап шаруашылығы, темекі өндірісі, раушан майы өндірісі және т.б. көрсетілген.

Интерьер

Мұнда әртүрлі ауылшаруашылық құралдарын – соқаларды, орақтарды, паламаркаларды, сондай-ақ ХІХ ғасырдың ортасында қолданылған қарабайыр жүзім сепкішін, темекі төсеніштерін пішіндеуге арналған құрылғыны және оны кесуге арналған арнайы құрылғыларды көруге болады.

Раушан спирт зауытының интерьері — раушан шарабы мен раушан майына арналған әртүрлі пішіндер мен функциялары бар ыдыстар, сондай-ақ Эмили Стрэнгфорд ханым сыйға тартқан 1876 жылғы дистилляциялық қазандық бар.

Мал шаруашылығы залы

Залда Родопи мен Орталық таулардағы мал шаруашылығы ұсынылған. Көрмеде Родопи ірімшігі сүт зауыттарының типтік ыдыстары, малшылар өмірін сипаттайтын ағаш ою жұмыстары — қасықтар, тостағандар, кесек ағаштар, рабош-күнтізбелер, сондай-ақ күбілер қойылған.

Гайтанджия залы

Тігін тігумен байланысты өрілген бұйымдар түрлері көрсетілген. Бұл өндіріс әсіресе «Sparkle» деп аталатын жаңа еуропалық өнертабысты енгізген Балқан түбегіндегі Карлово және Калофер қалаларында дамыған. Көрмеде су диірмендері сияқты су қуатын пайдаланатын өру машинасы қойылған.

Керамика залы

Бұл адамзат мәдениетінің пайда болуымен бірге пайда болған ең көне қолөнердің бірі. Балшықтан жасалған ыдыстар тас ыдыстарды алмастырып, ағаш ыдыстармен бірге бүгінгі күнге дейін бар. Залда аяқпен басқарылатын құмыра жасау дөңгелегін көруге болады, оның үстіне шағын шыныаяқтар мен құмыралар, сондай-ақ азық-түлік сақтауға арналған үлкен құмыраларды көруге болады. Күнделікті түскі ас және тамақ пен сусынға арналған мерекелік салттық тағамдар көрсетілген. Күнделікті өмірде қолданылатын ыдыстар, құмыралар, тарелкалар мен кәстрөлдер бар.

«Металлургиялық зауыт – мыс ісі» залы

Бұл Пловдив аймағындағы жақсы дамыған және маңызды қолөнер. Ежелгі заманнан бері темір ұсталары от пен судың көмегімен металды игеріп, оған қажетті пішінді береді. Олардан көптеген кәсіп иелеріне құрал-саймандар жасалады, олардан ауыл шаруашылығына төзімді құралдар жасалады, ал қиын-қыстау кезеңде олар қару-жарақ жасау үшін қолданылады.

Мұражай қоймаларында 18 ғасырға жататын әртүрлі азық-түлік ыдыстары бүгінгі күнге дейін сақталған.

Голдсмит залы

Залда күміс пен алтынның бөліктерін жасауға қажетті әртүрлі қалыптар мен құралдар бар қайта өрлеу дәуірі зергерлерінің шеберханасын көруге болады. Мұражайға тиесілі ілмектер, белдіктер, сақиналар, білезіктер немесе бас киімдер топтамасының шағын бөлігін көруге болады. Мұнда мирра мен раушан суына арналған ыдыстар, құмыралар, Куюмджи қолөнері шеберлерінің басқа да бұйымдары бар.

«Халық костюмдері» залы

Мұражайдың тұрақты көрмесінде күнделікті өмірге және мерекелерге тән Орталық Оңтүстік өңірінің дәстүрлі киімдері қойылған. Өңірге тән ерлердің және әйелдердің киімдері түстерімен, түрлерімен ерекшеленеді.

Мата залы

Маталар залында келушілер Родопи аймағына баса назар аудара отырып, Болгарияның әртүрлі бөліктеріне тән ерекше элементтер мен түстерді пайдалануды, өндірістегі шеберлікті көрсететін маталар және киім қорынан үлкен форматтағы экспонаттарды көре алады. Әсіресе, 19 ғасырдың ортасы мен аяғына жататын жазулармен белгіленген Пирот және Чипровци кілемдері ерекше құнды.

«Музыкалық аспаптар және салт-дәстүрлер» залы

«Музыкалық аспаптар және салт-дәстүр бұйымдары» залында халық музыкалық аспаптарының бай коллекциясын көруге болады – каваль, ысқырық, волын кабасы мен джура, сылдырлақ, гадулка, дойра, барабан. Мұнда қаланың музыкалық мәдениеті де ұсынылған – латерна, музыкалық қуыршақ театры, патефон.

Мұражай қызметі

Мекеменің экспозициясы жыл сайын фольклорлық фестивальдерге қатысады, қатысушылар экспонаттармен толығырақ танысуға мүмкіндік алады. Мұражай қызметкерлері сонымен қатар тұрақты түрде сараптамалық-кеңес беру және үйлестіру жұмыстарын жүргізіп, ұқсас жеке және муниципалдық мекемелерге қолдау көрсетеді.

Ғимарат аумағында камералық музыкаға, классикалық гитараға және халықтық іс-шараларға арналған дәстүрлі мерекелер мен фестивальдар жиі өткізіледі. Осы уақытта мұнда сән көрсетілімдері, түрлі көрмелер, концерттер мен театрландырылған қойылымдар өткізіліп, жергілікті қолөнер бұйымдары көрсетіліп, барлық байқаулар өткізіледі.