Полигонометрияны теңдестіру

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Полигонометрияны теңдестіру. Жеке жүрістерді және полигонометрия тораптарын теңдестіруде ең кіші квадраттар әдісі аппаратына сүйенетін ықшамдалған теңдестіру әдісі кең қолданылады. Коррелаттық әдіске сәйкес қатаң әдістен шетке шығу жеке тәуелсіз теңдестіруге әкеледі. Осында бірінші кезекте өлшенген бұрыштар, екінші кезекте баска шамалар, өлшенген ұзындықтар тәуелсіз функциялары деп қабылданған координаталар өсімшелерімен өзгертіліп теңдестіріледі. Сонда теңдестірілген координаталар бойынша есептелген дирекциондық бұрыштар мәндерінің теңдестірудің бірінші кезеңінде алынған мәндерінен айырмашылығы болады. Өлшенген бұрыштар мен ұзындықтарды қатаң бірге теңдестіру үшін бұрыштарды mß және ұзындықтарды өлшеудің жеткілікті негізделген (дәл) қателіктері бар болуы қажет. Сенімділігі аз mß және mS кезінде қатаң теңдестіру шын мәнісінде жуықтап тендестіру әдісіне апарып соғады да, теңдестірілген мәндерге ß және S қосымша бұрмалаулар енгізіледі. Бірінші кезең тек қана өлшенген бұрыштарды теңдестіру ең кіші квадрат әдісіне толық сәйкес катаң тәсілмен орындалуы мүмкін. Дәл осылайша бірінші кезенде теңдестірілген бұрыштар да теңдестірудің жуықтау әдісінен болатын қосымша бұрмалаулар болмайды. Полигонометрия нәтижелерін маркшейдерлік практикада пайдалану дирекциондық бұрыштардың дәлдігіне жоғары, ал пункттер координаталарына біршама аз талаптар қояды. Қатаң бірге ß және S теңдестіру жеткілікті негізделген mß және mS болған кезде де теңдестірілген бұрыштардың дәлдігін өте шамалы жоғарылатады. Осылайша, мысалы, тұйықталған жүрісте бұрыштар саны n = 20 болғанда орташа квадраттық қателік mß есе азаяды, яғни дәлдігі 2,5%-ға жоғарылайды; n = 10 болғанда — 0,95 есе; n = 40 болғанда - 0,99 есе жоғарылайды.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6