Половецтер тілі

Половецтер тілі (құман тілі) орыс. половецкий язык (куманский язык) —түркі тілдерінін бір түрі, 11—14 ғғ. оңтүстік орыс далаларында өмір сүріп, казір колданудан шыккан, кыпшак- половецтердінтілі, половецтер жайында алғашкы мәлімет 1052 жылдан белгілі. Тарихи деректерде эр түрлі аталған: мүсылман деректерінде — кыпшак, кыфшак, Еуропа деректерінде — кумандар, командар, кундар, орыс деректерінде — половецтер. Половецтер тілі жазба ескерткіштерде сакталған, ол туралы неғұрлым толык мәлімет 1294 ж. италия және неміс монахтары жасаған "Кодекс Куманикусте" берілген. Латын-парсы-половецше жасалган бұл сөздікте 2994 сөз,Жана өсиет (Новый завет) дұгалык үзінділерінін аудармасы және 50 жұмбак камтылган. Оны 1880 ж. Будапештте ГезаКун жариялаган. 15—17 жж. половец сөйлеу тілі Каменец-Подольскадагы армян кауымдастыгынын сот кұжатгары мен хроникаларында сакталған. Бұлардын неғұрлым ертедегі түрі 1492—1537 жж. Венеция хроникасы болып табылады, оны 1896 ж. Венеция тарихшысы Г. Алишан жариялаған. Половецтер тілі карашай-балкар, караим, кырым татарлары және кұмык тілдеріне жакын. Ескерткіштерде Половецтер тілінің диалектілік белгілері сакталған. Мэселен, фонетикада — катан, ұян дауыссыздардын сөз басында катар колданылуы, к~х, о~у, е~и, ё~у дыбыстарынын алмасып. отыруы, морфологияда — шығыс септігінін -тин, -дан косымшалары катар колданылуы, лексикада — араб, парсы, грек кірме сөздерінін колданылуы.