Прангли (арал)
| Прангли эст. Prangli | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Ауданы | 6,44 км² |
| Ең биік нүктесі | 10 м |
| Тұрғындар | 70 адам |
| Халық тығыздығы | 10,87 адам/км² |
| Орналасуы | |
| 59°37′28″ с. е. 25°01′15″ ш. б. / 59.62444° с. е. 25.02083° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 59°37′28″ с. е. 25°01′15″ ш. б. / 59.62444° с. е. 25.02083° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Эстония |
| Аймақ | Харьюмаа |
| Аудан | Виймси |
 Прангли Ортаққорда | |
Прангли (эст. Prangli) — Фин шығанағындағы Эстонияның ең солтүстік аралы.
География[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Виймси түбегінен солтүстік-шығысқа қарай 9 км жерде орналасқан. Эстониядағы 1500 аралдың бірі. Ауданы 6,44 км², ұзындығы 6 км және ені 2,5 км. Оның айналасында 30-ға жуық арал бар. Аралдың орталығы - Идаотса (Idaotsa) ауылы. Аралда жақында жөнделген және кеңейтілген 2 порт бар - Липпнеэме және Келназе.[1]
Сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Прангли аралының батыс жағалауы негізінен жартасты, шығыс жағалауы ақырын көлбеу және жақсы құмды жағажайлары бар. Жергілікті өсімдіктерді қарағайлы ормандар мен арша тоғайлары құрайды. Өсімдік жамылғысы, әсіресе аралдың шығысында кездеседі. Аралда суда жүзетін құстардың 40-қа жуық түрі мекендейді, көктемде итбалықтарды көруге болады. Аралдың батыс бөлігі Прангли қорғалатын аймағына кіреді, ал аралдың солтүстік-шығыс ұшы Прангли ландшафтының қорғалатын аймағында орналасқан.[2][3][4]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Алғашқы жазбалар 1387 жылы пайда болды, онда арал Ранго деп аталды. Алғашқы қоныстанушылар Швециядан келді. Эстон мәдениеті аралға 17 ғасырда тарады. 1941 жылы Прангли аралының жағалауында неміс ұшақтары эстониялық «Эстиранд» пароходын апатқа ұшыратты. Ол Кеңес Одағы Таллинді эвакуациялау кезінде Ленинградқа кеңес әскерлерін тасымалдайтын кемелер флотының бір бөлігі болатын. Эстониялық экипаж бен әскерге шақырылғандар кемедегі кеңес әскерлерін қарусыздандырып, биік қарағайға Эстония Республикасының туын тігу арқылы аралды бақылауға алды.
Кеңес Одағы кезінде арал шекаралық аймақ болып жарияланды, бірақ жергілікті тұрғындар жабық аралдан шығарылмады. Мұндай оқшаулану арал тұрғындарының мәдениеті мен өмір салтын өзгеріссіз қалдыруға көмектесті. Ол кезде арал балықшылар колхозының құрамында болған, мұнда үш жүз адам тұратын. Айтуларынша, ол заманда портта қарауыл мұнарасы болған, ал солтүстік жағалауы тікенек сыммен қоршалған. Бір отбасының мүшелеріне бір қайықпен жағалаудан шығуға рұқсат етілмеген, Финляндияға қашып кетпес үшін. Қазір колхоз жоқ, адамдар әлі өмір сүріп жатыр.[5][6]
Арал тұрғындары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазіргі уақытта аралда 70 адам тұрақты тұрады. Халық тізіліміне сәйкес, аралда 206 адам бар, бірақ олардың көпшілігі аралға саябаққа тек жаз айларында келетін жазғы тұрғындар.
Аралда үш ауыл бар: Келназе, Идаоца және Ланеоца. Пранглидің орталық бөлігінде дүкен, мектеп және халық үйі бар. 2020 жылдың басында жергілікті мектепте небәрі 6 оқушы оқыды.
Аралда еріктілерден құралған өз құтқару тобы бар. Соңғы өрт көктемде, қора өртенген кезде болды. Сонымен қатар, осы жылдың сәуір айынан бастап Праглиде төтенше жағдайлар бөлімі де жұмыс істейді, онда 5 адам, оның ішінде аралдың ақсақалының міндетін атқарушы Терье Лиллеокс жұмыс істейді.[7]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Прангли https://www.holiday.by/countries/Estonia/prangli
- ↑ Остров Прангли https://www.webturizm.ru/country/estonia-inf/ostrov-prangli-reg/
- ↑ Остров Прангли https://www.tury.ru/sight/id/30322-ostrov-prangli-30322
- ↑ Аэгна, Найссаар и Прангли — три острова рядом с Таллинном https://tribuna.ee/attributes/trip/aegna-naissaar-prangli/
- ↑ Прангли https://alphapedia.ru/w/Prangli
- ↑ Короткая поездка на остров Прангли в Балтийском море https://rukivboki.ru/note/korotkaya-poezdka-na-ostrov-prangli-v-baltijskom-more/
- ↑ Чудеса Эстонии: остров, где посреди леса стоит единственная в стране бесплатная газовая горелка https://turist.delfi.ee/statja/90719547/chudesa-estonii-ostrov-gde-posredi-lesa-stoit-edinstvennaya-v-strane-besplatnaya-gazovaya-gorelka