Предикативті

Предикативті орыс. предикативный — баяндауыштык ұғымын беретін, предикат, предикация терминдеріне катысты сын есім сөз. Баяндауыш ретінде барлыксөзтабы, оларға катысты көптеген формалар жұмсала береді. Осыған байла¬нысты тіл білімінде Предикативті зат есім, Предикативті сын есім, Предикативті үстеу, Предикативті есімдік, Предикативті есімше т.б. немесе Предикативті жатыc септігі, Предикативті шығыс септігі т. б. ұғымдар калыптаскан.

Предикативтілік

Предикативтілік орыс. предикативность — айтылатын пікір мазмүнынынсөйлемнін негізі ретінде шындыкка катысын білдіруі. Предикативтілік ұғымы Предикативтілік категория, Предикативтілік катынас ұғымдары аркылы кенінен ашылады. Предикативтілік сөйлемнін грамматикалык мағынасын білдіретін басты белгісі ретінде әр сөйлемге катысты болып келеді. Ол синтаксистін негізгі бірлігі (единицасы)—сөйлемнін касиетін, мәнін білдіреді- Предикативтілік кайсозтабынан жасалсада, шактыкмагынаны білдіруге тиіс. Предикативтілік категориясын білдіретін модальды ккатегориясы мен кимыл, іс-әрекеттін сөйлеу мезгіліне катынасын білдіретін шак категориясының косындысы деуге болады.

• Мысалы, Ол — дәрігер. — Ол дәрігер еді. — Ол дәрігер болады.

Сөздің баяндауыш кызметінде жумсалуы сейлемдегі субъектілік, префикаттык катынастан көрінеді. Предикативтілік катынас эр түрлі жағдайда іске асырылады. Баяндауыштын морфологиялық- синтаксистік тұлғасы — жіктік жалғаулары. Жіктік жалғаулары баяндауыштык түлға болумен бірге, әрі бастауыш пен баяндауышты байланыстырып түратын синтаксистік тұлға, олардын сөздерге жалғану мүмкіндігі мол. Сонымен бірге есім сөздер түбір калпында, баяндауыштык жалғаулар жалғанбай-ак, баяндауыш бола алады.

• Мысалы: Ол әдепті. Қайрат — дәрігер. Кейде сөз атау, түбір калпында жалғызтүрып та баяндауыш болуы мүмкін. Мысалы: Шык,! Макул!