Пунандар

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Пунандар
пунан, букит, букитан
Бүкіл халықтың саны

9 000

Ең көп таралған аймақтар
 Индонезия

7 000

 Малайзия

2 000

Тілдері

пунан тілі

Діні

дәстүрлі наным-сенімдер, протестантизм, католицизм, суннизм

Пунандар (өз атауы: пунан, букит, букитан)[1] — даяктар құрамындағы тайпалар тобы (пунандар, укиттер, бекетандар, басаптар, т.б.).[2] Олар негізінен Индонезияда Калимантан аралында, ішкі аймақтарда қоныстанған. Индонезияда -7000 адам, Саравакта (Малайзия) 2000 адам тұрады.[3]

Тілі - пунан тілі.[4]

Дінге сенушілердің діни ағымы: дәстүрлі наным-сенімдер, бір бөлігі – протестанттар, католиктер, сүнниттік мұсылмандар.[5]

Дәстүрлі кәсібі – кезбе аңшылық, олар қабан, бұғыларды, маймылдарды, аюларды, пантераларды, қабыландарды, мүйізтұмсықтарды және т.б.аулады. Аңшылық құралдарына – сумпитан, ұштары уланған жебелер, найзалар, қақпандар мен тұзақтар қолданылады. Сондай-ақ ерлер ротан, камфора, даммар шайыры, гуттаперча өндірумен айналысады, әйелдер жабайы жемістерді жинайды, ерлермен бірге саго өндіреді.[6]

Өмір салты

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Пунандар белгілі бір аумақта 40-60 адамнан тұратын топтармен жүреді. Жақын туыстар тобын ақсақал басқарады. ХІХ ғасырдың басында кейбір пунан топтары отырықшы өмір салтына көше бастады. ХХ ғасырдың ортасында Саравакта отырықшы пунандардың едәуір саны болды. Олар ұзын үйлерде тұрды, отырықшы фермерлермен ассимиляцияланды.

Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дәстүрлі үйлері

Дәстүрлі тұрғын үйлері – бұтақтардан жасалған көлбеу шатырлар бар, қабырғалары жас ағаштардан жасалған 2-8 жұпыны лашықтар.[7]

Дәстүрлі киімдері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәстүрлі киімдері - ерлерде тападан жасалған жамбасты жауып тұратын таңғыш мата және әйелдерде қысқа белдемше, бас таңғыш. ХХ ғасырдың 50-жылдарында ерлер жейдесі мен саронг кең тарады.

Дәстүрлі тағамдары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Негізгі тағамы — қабан, бұғы, маймыл және түрлі құстардың еті.[8]

Әндері монотонды. Билері топта қарапайым тербелу қимылдары.[9]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Үлкен энциклопедиялық сөздік. 2012. Тексерілді, 29 қазан 2024.
  2. Пунан сөзінің мағынасы. Тексерілді, 29 қазан 2024.
  3. Пунандар. Тексерілді, 29 қазан 2024.
  4. Пунандар. Тексерілді, 29 қазан 2024.
  5. Орыс тілінің түсіндірме сөздігі. Тексерілді, 29 қазан 2024.
  6. Үлкен Ресей энциклопедиясы. Тексерілді, 29 қазан 2024.
  7. В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 430. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
  8. Әлем халықтары/Пунандар. Тексерілді, 29 қазан 2024.
  9. Пунандар. Тексерілді, 29 қазан 2024.