Пургаз
| Пургаз эрз. Пургаз | |||
.jpg) Инязор Пургаз, Павел Алёшин, Саранск, 2017 | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| ? — 1239 | |||
| Өмірбаяны | |||
| Қайтыс болуы | 1239 белгісіз | ||
өңдеу  |
|||
Пургаз (эрз. Пургаз, орыс. Пургас; 1239 жылы қайтыс болды) — XIII ғасырдың бірінші жартысында өмір сүрген Эрзя билеушісі. Пургаз Пургаз болысының Ұлы кінәзі (инязор) еді.[1] Еділ Бұлғариясының одақтасы болған ол Ұлы Владимир кінәздігінің экспансиясына қарсы шайқасқан болатын. Кейін ол эрзя тәуелсіздігінің символы және аңыз кейіпкеріне айналды.
Өмірбаяны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Пургаз туралы орыстың бірнеше дерегінде жазылған. 1229 жылғы қаңтарда оның әскері Ярослав Всеволодович, Василий Константинович пен Всеволод Константинович әскерлерінің басқыншылығына кері соққы жасай алды. Кейін Пургаз мокша кінәзі Пурешті жеңді.[2] Бұрын эрзялық Обран Ош елді мекені болған Төменгі Новгородты Пургаз 1229 жылғы сәуірде залесьелік Русьтен қайтармақ болды. Оның әскері қаланы өрттеді, бірақ қамал зақымсыз қалды. Бірнеше ай өте келе ол Пурешке жеңілді. Пургаз билігі барысында рутениялық славяндардың елге қоныстанғаны белгілі.
1237 жылы жаздыгүні Пургаз моңғолдар шапқыншылығына қарсы төтеп берді, 1238 жылы күздігүні және 1239 жылы қыстыгүні ол жеңіліс көрді.
Бағалануы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]XIII ғасырдан бері эрзялар арасында Пургаз ұлттық қаһарман ретінде белгілі; ол кейде Мордовия патшасы деп те аталады. Кейінгі ғасырлардағы да халық пікірінше Пургаз эрзя батыры болып қала берді.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Е. М. Голубчик, С. С. Маркова Всё о Мордовый: энциклопедический справочник — Мордовия кітап баспасы, 2005. — Б. 125. — 846 б.
- ↑ Laurentian Codex, 1377