РКФСР ұлттар істері жөніндегі халық комиссариатының қазақ бөлімі

РКФСР ұлттар істері жөніндегі халық комиссариатының қазақ бөлімі — Кеңес өкіметінің қазақ халқына қатысты бағдарламаларын жасаған және іске асырған мекеме. Ресей Федерациясы КК-нің 1918 ж. 11 мамырдағы шешімімен құрылған (тұңғыш меңгерушісі М.Тұнғаншин, орынбасары Х.Бекентаев). Бөлім Қазақ автономиясын құруға дайындық жүргізді; кеңес өкіметінің ұлт саясатының жүзеге асырылуын қадағалады, қазақтар арасында коммунистік партия идеяларын тарату, қазақтар мен қоныс аударушылар арасындағы жер таласын реттеу, халық ағарту орындарын ашу, Қызыл Армияның ұлттық бөлімдерін жасақтау, т.б. мәселелермен айналысты. 1918 ж. орталық Орда қаласында орналасты. Оның құрамында баспа, ақпарат, үгіт-насихат, мәдени-ағарту бөлімдері, аудармашылар комиссиясы, азаматтық-қылмыстық заң жобаларын түзу жөніндегі комиссия қызмет істеді. Бөлім облревкомдар және атқару комитеттері жанынан құрылған бөлімдермен, секциялармен, Торғай облыстық атқару комитетінің ұлт істері жөніндегі комиссариатымен, Түркістан АКСР-інің Ұлт істері жөніндегі комиссариатымен, Жетісу облыстық атқару комитетінің орыстар мен “бұратаналар” арақатынасын реттеу жөніндегі комиссариатымен байланыс орнатты. М.Тұнғашиннің басшылығымен құрылған Қазақ әскери комиссариаты 1-үлгілі атты әскер полкі мен Қызыл Армияның өзге де ұлттық және интернационалдық әскери құрамаларын жасақтады. Ордада 1919 ж. сәуірде БОАК бекіткен Кеңестердің Бүкілқазақ съезін шақыру ісімен айналысқан комиссия қызмет істеді. 1919 жылдың алғашқы жартысынан “Дұрыстық жолы” газеті шығып тұрды. Қазақ бөлімінің қызметіне Ә.Жангелдин, Б.Қаратаев, С.Меңдешев, Ш.Бекмұхамедов, И.Қисықов, т.б. белсенді араласты. Қазақ революциялық комитетінің құрылуына байланысты КК-нің 1919 жылғы 16 шілдедегі декретімен Қазақ бөлімі Қазревкомның РКФСР БОАК-тегі өкілдігі болып қайта құрылды.