Расина (өзен)

Расина (өзен)
серб. Расина
Сипаттамасы
Ұзындығы	92 км
Су алабы	990
Бастауы
Сағасы	Батыс Морава
• Орналасқан жері	Крушевац
Орналасуы
Ел	Сербия
Аймақ	Расин округі
Ортаққордағы санаты: Расина (өзен)

Расина (серб. Расина) — Сербиядағы өзен, Батыс Мораваның оң жағалауындағы негізгі салаларының бірі, елдің орталық бөлігінде ағып жатыр.

Сипаттама

Ұзындығы – 92 км, Расина ауданы арқылы ағып, Крусевац қаласының маңындағы Батыс Мораваға құяды. Расина Гоч тауының оңтүстік беткейінде, Рашовка ауылының маңында, Сербияның ең әйгілі Врнячка Баня курортының оңтүстік-батысында орналасқан.

Бастапқыда өзен оңтүстік-шығысқа қарай, Жельин және Копаоник тауларының айналасында, Митрово Поле, Бзеница, Плеш, Ябланица, Грчак, Тоскичи, Будиловина және Милентия ауылдарының маңында ағып жатыр.Өзен Брус қаласына жеткенде, ол Расинаның жоғарғы аймағына кіреді және Тршановцы, Лепенец және Разбойна ауылдарының жанынан өтеді. Бұл жерде өзен Велики Ястребац тауының батыс беткейіне жетеді және солтүстікке қарай кең бұрылыс жасайды. Расина трассасының осы бөлігінде Александровачка Жупа аймағының оңтүстік-шығыс шекарасы арқылы өтеді.
Богише мен Златари ауылдарынан кейін Расина Челие ауылында жасанды Челие көлімен қоршалған (ауданы 4,16 км², көлемі 51 миллион м³).

Төменгі Расина аймағы тығыз қоныстанған (Сувая, Майдево, Штитаре, Гркляне, Шоголь, Шавране, Горни Степош, Буковица, Дони Степош, Липовац, Мало Головоде, Донье Головоде ауылдары). Оның төменгі ағысында Расинадан кейін Батыс Мораваға бөлек құятын Пепелюша өзенінің параллель ағысы өтеді. Крушевецтен кейін жеті шақырым жерде өзен Макрешане ауылының жанындағы Батыс Мораваға құяды.^[1]

Гидрологиясы

Расинаның су жинау алаңы 981 шаршы шақырымды құрайды. Ол терең аңғар арқылы өтеді, ол біртіндеп төмен қарай кеңейіп, ені 3 шақырымға жетеді.

Брус муниципалитеті тұсында ол шағын эрозиялы кеңеюі бар шатқал аңғарымен ағып өтеді. Златар шатқалына кірер алдында Добролюбачка ойпаты арқылы таяз және кең ойықпен ағып өтеді, онда бірнеше тар меандрлар (ирелең) түзеді. Майдево ауылынан төмен қарай Расина аңғары кең әрі бұралаң болып келетін Крушавец бассейніне кіреді. Батыс Мораваға құятын жерде өзеннің ені шамамен 40 метр, ең терең жері бір метрге жетеді.

Ең үлкен салалары - ұзындығы 22 шақырым болатын Грашевачка және жалпы ұзындығы 18 шақырымды құрайтын Блаташница өзені. Расина Батыс Мораваға секундына орта есеппен 9 текше метр су береді. Сәуірде тамызға қарағанда су шамамен 5 есе көп болады. Кейбір деректерге қарағанда, суға ең мол ай 1958 жылдың сәуір айы болды, ол кезде Западна Мораваға орта есеппен секундына 342 текше метр су құйылды. Ағынның осындай үлкен айырмашылықтарын жеңілдету және өзен әкелген шөгінділерді тоқтату үшін 1979 жылы Златар шатқалында биіктігі 55 метр бөгет салынып, Челие көлі пайда болды.^[2]^[3]