Ресейдегі ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізімі

ЮНЕСКО Әлемдік мұра тізімінде Ресейдің 26 нысаны бар (2014 жылғы мәліметі бойынша). Бұл нысан тізімге 16 нысан мәдени, 10 табиғи критерийлар бойынша іліккен^[1]. Бұдан басқа, 2014 жылғы жағдайына сәйкес Ресей аймағындағы Әлемдік мұра тізіміне 24 нысан үміткер ретінде тіркелген^[2]. География жағынан нысандардың 16-сы Еуропада, қалғандары Азияда орналасқан.

Тізім[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан

Координаттары	Аты	Мекені	Жасалған кезі	Тізімге кірген жылы	№	Талаптар
59°57′00″ с. е. 30°19′06″ ш. б. / 59.95000° с. е. 30.31833° ш. б. / 59.95000; 30.31833 (Saint Petersburg) ^(G) ^(O) ^(Я)	Санкт-Петербург қаласыныӊ тарихи орталығы (орыс. Исторический центр Санкт-Петербурга)	Санкт-Петербург және Ленинград облысы	XVIII-XX ғ.	1990	540	i, ii, iv, vi
62°04′17″ с. е. 35°13′39″ ш. б. / 62.07139° с. е. 35.22750° ш. б. / 62.07139; 35.22750 (Kizhi Pogost) ^(G) ^(O) ^(Я)	Кижи (орыс. Кижи)	Ең жақын елді мекен: Медвежьегорск Карелия Республикасы	XVIII-XIX ғ.	1990	544	i, iv, v
55°44′45″ с. е. 37°37′47″ ш. б. / 55.74583° с. е. 37.62972° ш. б. / 55.74583; 37.62972 (Moscow Kremlin and Red Square) ^(G) ^(O) ^(Я)	Мәскеу Кремлі және Қызыл алаӊ (орыс. Московский Кремль и Красная площадь)	Мәскеу	XIII-XVII ғ.	1990	545	i, ii, iv, vi
58°32′00″ с. е. 31°17′00″ ш. б. / 58.53333° с. е. 31.28333° ш. б. / 58.53333; 31.28333 (Veliky Novgorod) ^(G) ^(O) ^(Я)	Новгородтыӊ тарихи ескерткіштері (орыс. Исторические памятники Новгорода и окрестностей)	Новгород қаласы Новгородская облысы	XI —XVII ғ	1992	604	ii, iv, vi
65°05′00″ с. е. 35°40′00″ ш. б. / 65.08333° с. е. 35.66667° ш. б. / 65.08333; 35.66667 (Solovetsky Islands) ^(G) ^(O) ^(Я)	Соловец монастырі {({lang-ru\|Соловецкий монастырь}})	Еӊ жақын қала: Кемь Архангельская облысы	XVI-XVII ғ.	1992	632	iv
56°25′00″ с. е. 40°26′00″ ш. б. / 56.41667° с. е. 40.43333° ш. б. / 56.41667; 40.43333 (Suzdal) ^(G) ^(O) ^(Я)	Владимир және Суздальдіӊ ақ тас ескерткіштері (орыс. Белокаменные памятники Владимира и Суздаля)	Владимир, Суздаль Владимирская облысы	XII-XIII ғ.	1992	633	i, ii, iv
55°39′20″ с. е. 37°40′26″ ш. б. / 55.65556° с. е. 37.67389° ш. б. / 55.65556; 37.67389 (Kolomenskoye) ^(G) ^(O) ^(Я)	Коломенскоедағы Вознесения шіркеуі (орыс. Церковь Вознесения в Коломенском)	Мәскеу	XVI ғ.	1994	634	ii
56°18′37″ с. е. 38°07′52″ ш. б. / 56.3103500° с. е. 38.1312000° ш. б. / 56.3103500; 38.1312000 (Trinity Sergius Lavra) ^(G) ^(O) ^(Я)	Троице-Сергиева лавра (орыс. Троице-Сергиева лавра)	Сергиев Посад қаласы Мәскеу облысы	XV-XVIII ғ.	1993	657	ii, iv
65°04′00″ с. е. 60°09′00″ ш. б. / 65.06667° с. е. 60.15000° ш. б. / 65.06667; 60.15000 (Virgin Komi Forests) ^(G) ^(O) ^(Я)	Комидағы қалыӊ ормандар (орыс. Девственные леса Коми)	Коми Республикасы	—	1995	719	vii, ix /list/768 768] \|\| x
44°00′00″ с. е. 40°00′00″ ш. б. / 44.00000° с. е. 40.00000° ш. б. / 44.00000; 40.00000 (Western Caucasus) ^(G) ^(O) ^(Я)	Кавказ қорығы (орыс. Кавказский заповедник)	Краснодарский аймағы Адыгея республикасы	—	1999	900	ix, x
55°47′28″ с. е. 49°05′42″ ш. б. / 55.79111° с. е. 49.09500° ш. б. / 55.79111; 49.09500 (Kazan Kremlin) ^(G) ^(O) ^(Я)	Казанский кремлі (орыс. Казанский кремль)	Казань Татарстан	XVI-XXI ғ.	2000	980	ii, iii, iv
59°57′00″ с. е. 38°34′00″ ш. б. / 59.95000° с. е. 38.56667° ш. б. / 59.95000; 38.56667 (Ferapontov Monastery) ^(G) ^(O) ^(Я)	Ферапонтов монастырі (орыс. Ферапонтов монастырь)	Ферапонтово селосы Вологодская облысы	XV-XVII ғ.	2000	982	i, iv
55°16′28″ с. е. 20°57′44″ ш. б. / 55.27458000° с. е. 20.96239000° ш. б. / 55.27458000; 20.96239000 (Curonian Spit) ^(G) ^(O) ^(Я)	Куршская иіні (орыс. Куршская коса)	Зеленоградск қаласы Калининградская облысы Литвамен бірге	—	2003	994	v
42°03′10″ с. е. 48°17′49″ ш. б. / 42.052972° с. е. 48.297194° ш. б. / 42.052972; 48.297194 (Derbent) ^(G) ^(O) ^(Я)	Дербент көне қаласы, бекеті және шіркеуі (орыс. Цитадель, старый город и крепостные сооружения Дербента)	Дағыстан	VI-XIX ғ.	2003	1070	iii, iv
55°43′34″ с. е. 37°33′18″ ш. б. / 55.72611° с. е. 37.555083° ш. б. / 55.72611; 37.555083 (Novodevichy Convent) ^(G) ^(O) ^(Я)	Новодевичий монастырі (орыс. Новодевичий монастырь)	Мәскеу	XVI-XVII ғ.	2004	1097	i, iv, vi
57°39′10″ с. е. 39°52′34″ ш. б. / 57.65278° с. е. 39.87611° ш. б. / 57.65278; 39.87611 (Yaroslavl) ^(G) ^(O) ^(Я)	Ярославль қаласыныӊ тарихи орталығы (орыс. Исторический центр Ярославля)	Ярославль қаласы Ярославская облысы	XVI-XX ғ.	2005	1170	ii, iv
60°05′07″ с. е. 26°57′40″ ш. б. / 60.08528° с. е. 26.96111° ш. б. / 60.08528; 26.96111 (Struve Geodetic Arc) ^(G) ^(O) ^(Я)	Струве геодезиялық иіні (орыс. Геодезическая дуга Струве) (2 пункт)	Еӊ жақын қала: Кингисепп Ленинградская облысы Норвегиямен , Швециямен , Финляндиямен , Эстониямен , Латвиямен , Литвамен , Белоруссиямен , Молдавиямен , Украинамен бірге	XIX ғ.	2005	1187	ii, iii, vi
69°02′49″ с. е. 94°09′29″ ш. б. / 69.04694° с. е. 94.15806° ш. б. / 69.04694; 94.15806 (Putorana Plateau) ^(G) ^(O) ^(Я)	Путорана мемлекеттік табиғи қорығы (орыс. Путоранский государственный природный заповедник)	Красноярский край	—	2010	1234	vii, ix
53°10′25″ с. е. 107°39′45″ ш. б. / 53.17361° с. е. 107.66250° ш. б. / 53.17361; 107.66250 (Lake Baikal) ^(G) ^(O) ^(Я)	Байкал көлі орыс. Озеро Байкал	Бурятия Иркутск облысы Сібір федералды аймақ	—	1996	754	vii, viii, ix, x
56°20′00″ с. е. 158°30′00″ ш. б. / 56.33333° с. е. 158.50000° ш. б. / 56.33333; 158.50000 (Volcanoes of Kamchatka) ^(G) ^(O) ^(Я)	Камчатка жанартаулары орыс. Вулканы Камчатки	Камчатка Дальневосточный федералды аймақ	—	1996	765	vii, viii, ix, x
45°20′00″ с. е. 136°10′00″ ш. б. / 45.33333° с. е. 136.16667° ш. б. / 45.33333; 136.16667 (Sikhote-Alin) ^(G) ^(O) ^(Я)	Сихотэ-Алин қорығы орыс. Центральный Сихотэ-Алинь	Приморский аймағы Дальневосточный федералды аймағы	—	2001	766	x
50°28′00″ с. е. 86°00′00″ ш. б. / 50.46667° с. е. 86.00000° ш. б. / 50.46667; 86.00000 (Golden Mountains of Altai) ^(G) ^(O) ^(Я)	Алтын Алтай таулары орыс. Золотые Алтайские горы	Алтай Сібір федералды аймағы	—	1998	768	x
50°16′30″ с. е. 92°43′11″ ш. б. / 50.27500° с. е. 92.71972° ш. б. / 50.27500; 92.71972 (Uvs Nuur Basin) ^(G) ^(O) ^(Я)	Убсунур шұңқыры орыс. Убсунурская котловина	Тыва республикасы Сібір федералды аймағы (Моңғолиямен бірге )	—	2003	769	ix, x
71°11′20″ с. е. 179°42′55″ б. б. / 71.18889° с. е. 179.71528° б. б. / 71.18889; -179.71528 (Wrangel Island) ^(G) ^(O) ^(Я)	Врангель аралы орыс. Остров Врангеля	Чукотка автономды аймағы Дальневосточный федералды аймағы	—	2004	1023	ix, x
60°40′00″ с. е. 127°00′00″ ш. б. / 60.66667° с. е. 127.00000° ш. б. / 60.66667; 127.00000 (Lena Pillars) ^(G) ^(O) ^(Я)	Ленские столбы орыс. Ленские столбы	Покровск қаласы Саха республикасы Дальневосточный федералды аймағы	—	2012	1299	viii
54°58′44″ с. е. 49°03′23″ ш. б. / 54.97889° с. е. 49.05639° ш. б. / 54.97889; 49.05639 (Bolghar) ^(G) ^(O) ^(Я)	Булгар - архитектуралық-тарихи кешені орыс. Архитектурно-исторический комплекс Булгар	Ең жақын елді мекен: Болгар Татарстан республикасы Приволжский федералды аймағы	X -XV ғ.	2014	981	ii, vi
	Херсонес Таврический Бұл ЮНЕСКО Әлемдік мұраның нысаны Крымда орналасқан, сол себепті Ресей және Украинаның арасындағы бөліс тақырыбы болып келеді.	Севастополь	б.з.б.V-XIV ғ.	2013 жыл	1411	ii, v

Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан

**Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар**
#	Аты	Орналасуы	Құрылған уақыты	Тізімге кірген уақыты	№	Талаптар
1	Асса-Джейрах мәдени-тарихи ландшафты орыс. Культурно-исторический ландшафт Асса-Джейрах	Ингушетия Солтүстік-Кавказ федералды округ	б.з.б. V-XVII ғ.	1996	569	көрсетілмеген
2	Шереметьев графтың «Странноприимный дом» атты архитектуралық-тарихи кешені орыс. Архитектурно-исторический комплекс «Странноприимный дом» графа Шереметьева	Мәскеу Орталық федералды округ	XIX ғ.	1996	571	i, iii, vi
3	Валаам архипелагы орыс. Валаамский архипелаг	Карелия Солтүстік-Батыс федералды округ	XIX ғ.	1996	572	көрсетілмеген
4	Свияжсктегі тарихи ғимараттар кешені орыс. Комплекс исторических зданий в Свияжске	Татарстан Приволжский федералды округ	XVI ғ.	1998	1111	көрсетілмеген
5	Иркутск қаласының тарихи орталығы орыс. Исторический центр Иркутска	Иркутск облысы Сібір федералды округ	XIX ғ.	1998	1166	көрсетілмеген
6	«Храм Христа Спасителя» ғибдатханасы орыс. Храм Христа Спасителя	Москва Орталық федералды округ	1994—1997	1998	1168	ii, vi
7	Ростов кремлі орыс. Ростовский кремль	Ростов Ярослав облысы Орталық федералды округ	XVII ғ.	1998	1185	ii, iii, iv, vi
8	Енисейск қаласының тарихи орталығы орыс. Исторический центр Енисейска	Красноярск өлкесі Сібір федералды округ	XVII ғ.	2000	1460	ii, iii, iv
9	«Димитрия на крови» шіркеуі орыс. Церковь Димитрия на крови	Углич Ярослав облысы Орталық федералды округ	XVII ғ.	2001	1518	i, ii, iv
10	Ұлы Псков орыс. Великий Псков	Псков облысы Солтүстік-Батыс федералды округ	X ғ.	2002	1638	i, ii, iv
11	Сикачи-Алян петроглифтері орыс. Петроглифы Сикачи-Аляна	Хабаровск өлкесі Таяу Шығыс федералды округ	—	2003	1787	көрсетілмеген
12	Даур қорығы орыс. Даурский заповедник	Забайкальский өлкесі Сібір федералды округ	—	2005	1996	x
13	Командор аралдары орыс. Командорские острова	Ең жақын елді мекен: Никольское Камчатка өлкесі Таяу Шығыс федералды округ	—	2005	1997	vii, viii, ix, x
14	Магадан қорығы орыс. Магаданский заповедник	Магадан облысы Таяу Шығыс федералды округ	—	2005	1998	vii, viii, ix, x
15	Красноярс діңгектері орыс. Красноярские столбы	Ең жақын елді мекен: Красноярск Красноярск өлкесі Сібір федералды округ	—	2007	5113	vii, viii, ix, x
16	Васюган батпақтары орыс. Васюганские болота	Омбы облысы, Новосибирск облысы, Томск облысы Сібір федералды округ	—	2007	5114	vii, viii, ix, x
17	Астрахан кремлінің кешені орыс. Ансамбль Астраханского кремля	Астрахан Астрахан облысы Оңтүстік федералды округ	XVI ғ.	2008	5368	ii, iii, iv
18	Ілмен таулары орыс. Ильменские горы	Ең жақын елді мекен: Миасс Челябинск облысы Орал федералды округы	—	2008	5388	vi, vii, viii
19	Танаис ареологиялық мұражай-қорығы орыс. Археологический музей-заповедник Танаис	Ең жақын елді мекен: Ростов-на-Дону Ростов облысы Оңтүстік федералды округ	б.з.б. III-V ғ.	2009	5422	ii, iii, v
20	Ресей кремлдері * Астрахан кремлі, * Псков Кромы, * Углич кремлі орыс. Кремли России	Астрахан, Псков, Углич Астрахан облысы, Псков облысы, Ярослав облысы Оңтүстік, Орталық, Солтүстік-Батыс федералды округтар	XI ғ.	2010	5517	ii, iii, iv
21	Бикин өзені орыс. Бикин	Хабаровск өлкесі, Приморск өлкесі Таяу Шығыс федералды округ	—	2010	5571	x
22	Измайлово кешені орыс. Архитектурно-парковый ансамбль Измайлово	Мәскеу Орталық федералды округ	XVII ғ.	2011	5622	ii, iv
23	Башқұрт Оралы кешені орыс. Комплекс Башкирский Урал	Башкортостан Приволжский федералды округ	—	2012	5666	i, iii, v, vi, viii, x
24	Кенозерский ұлттық паркі орыс. Кенозерский национальный парк	Архангельск облысы Солтүстік-Батыс федералды округ	—	2014	5922	iii, iv, v, vi, vii

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

↑ Критерии. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қазан 2012.
↑ Tentative (ағыл.). UNESCO World Heritage Centre. — Ресейдегі ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізіміне үміткерлер. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 ақпан 2012. Тексерілді, 23 қыркүйек 2011.

Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

[1] Критерии. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қазан 2012.

[russian_federation-tentative-2] Tentative (ағыл.). UNESCO World Heritage Centre. — Ресейдегі ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізіміне үміткерлер. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 ақпан 2012. Тексерілді, 23 қыркүйек 2011.

[1]

[2]