Мазмұнға өту

Роберт Ф. Кеннеди (кіші)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

кіші Роберт Ф. Кеннеди
ағылш. Robert F. Kennedy Jr.
Роберт Ф. Кеннеди (кіші)
Ресми портреті, 2025
Лауазымы
Ту
Ту
АҚШ Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер министрі
Ту
Ту
13 ақпан 2025 жылдан бастап
Президент Дональд Трамп
Ізашары Хавьер Бесерра
Өмірбаяны
Партиясы
Білімі
Мамандығы экологияшыл заңгер
жазушы
вакцинаға қарсы белсенді
Дүниеге келуі 17 қаңтар 1954 (1954-01-17) (71 жас)
Вашингтон, Америка Құрама Штаттары
Династия Кеннеди отбасы
Туған кездегі есімі кіші Роберт Фрэнсис Кеннеди
Әкесі Роберт Ф. Кеннеди
Анасы Этел Кеннеди (ағыл.)
Жұбайы
  • Эмили Блэк
    (үйл. 1982; аж. 1994)
  • Мэри Ричардсон
    (үйл. 1994; қай. 2012)
  • (үйл. 2014)
Балалары 6
Сайты kennedy24.com
Марапаттары Америкалық кітап сыйлығы (2005)
кіші Роберт Ф. Кеннеди Ортаққорда

кіші Роберт Фрэнсис Кеннеди (ағылш. Robert F. Kennedy Jr.; 17 қаңтар 1954 жыл, Вашингтон) — америкалық заңгер, саясаткер, вакцинаға қарсы қозғалыстың белсендісі және қастандық теорияшысы, 2025 жылдан бергі АҚШ Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер министрі. Кеннеди — COVID-19 пандемиясы жайлы жалған ақпарат таратын, екпенің салынуына қарсы тұратын Балалар денсаулығын қорғау ұйымының негізін қалаушысы және төрағасы[1][2] және 2024 АҚШ президент сайлауына қатысқан партиясыз үміткер.[3]

Вашингтон мен Массачусетсте тұрған Кеннеди — Кеннеди отбасының мүшесі, АҚШ бас прокуроры және сенатор болған Роберт Ф. Кеннедидің ұлы және Джон Ф. Кеннедидің інісі.[4] Ол Гарвард университетінде оқуын бітіріп, Вирджиния университетінде заңгер болды да, мансабын Нью-Йорк қаласындағы аудандық прокурордың көмекшісі ретінде бастады. 1980 орта жылдарында ол қоршаған ортаны қорғауға көзделген екі түрлі бейкоммерциялық ұйым құрды: Riverkeeper (ағыл.) мен Natural Resources Defense Council (ағыл.).[5] Оның Riverkeeper-дегі жұмысы ұзақ мерзімді экологиялық құқықтық стандарттарды белгіледі. Екі ұйымда да Кеннеди ірі корпоративті ластаушыларға қарсы заңды күресте жеңіске жетті. Ол 1986 жылы Пейс университетінің заң мектебінде экологиялық құқықтың адъюнкт-профессоры болды.[6] 1987 жылы Кеннеди Пэйстің экологиялық сот ісі жөніндегі клиникасын құрды және 2017 жылға дейін сол жерде қадағалаушы адвокат және қосалқы директор лауазымдарын атқарды.[7]

2005 жылдан бастап Кеннеди вакцинаға қарсы жалған ақпаратты[8][9][10][11] және қоғамдық денсаулыққа қатысты қастандық теорияларын,[10][12] соның ішінде вакциналар мен аутизм арасындағы байланыс туралы ғылыми дәлелденбеген мәлімдемелерді алға тартты.[8] COVID-19 пандемиясының басталуынан бастап ол Америка Құрама Штаттарында COVID-19 вакцинасы туралы жалған ақпараттың жетекші жақтаушысы ретінде пайда болды.[13][1]

Жастық шағы және білімі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кеннеди мен әкесінің ағасы Джон Кеннеди, 1961 жыл

Кеннеди 1954 жылғы 17 қаңтарда, Вашингтонда дүниеге келген. Ол — АҚШ сенаторы мен прокуроры болған үлкен Роберт Ф. Кеннеди мен әйелі Этел Кеннеди (ағыл.) некесінен туған он бір баланың үшіншісі. Ол — АҚШ президенті Джон Кеннеди мен сенатор Тед Кеннедидің інісі.[14]

Кеннеди Маклейн, Вирджиниядағы Кеннедилер үйінде тәрбиеленді.[15][16][17] 1972 жылғы маусымда Кеннеди Бостондағы Пэлфри-стрит күндізгі мектебін бітірді.[14] Палфриге барған кезде ол суррогат отбасымен Кэмбридж, Массачусетстегі ферма үйінде тұрды.[14] Кеннеди Гарвард университетінде білімін жалғастырып, оны 1976 жылы Америка тарихы мен әдебиеті саласындағы өнер бакалавры дәрежесімен аяқтады. Гарвардта Кеннеди өзінің ағасы Дэвидпен жиі героин мен кокаинмен тәжірибесін жалғастырып, «сырнайшы» және «есірткі сатушы» ретіндегі беделге ие болды.[18][19] 1982 жылы Вирджиния университетіндегі заң мектебінің заң ғылымдарының докторы дәрежесін[20] және 1987 жылы Пейс университетінің заң магистрі дәрежесін алды.[21]

1963 жылы ағасы, президент Джон Кеннеди өлтірілгенде ол 9 жаста және 1968 жылы президент болып сайланғалы болған әкесі өлтірілгенде 14 жаста еді.[14] Әкесінің өлімінен бірнеше сағаттан соң ол кейін өзінің үлкен ағайындылары Кэтлин мен Джозефпен бірге вице-президент Хьюберт Хамфридің ұшағымен Лос-Анджелеске ұшты. Ол қайтыс болғанда әкесімен бірге болды. Кеннеди әкесінің жерлеу рәсімінде сөйлеп, Арлингтон ұлттық зиратында еске алу кешінде әкесінің сөйлеген сөздерінен үзінділер оқыды.[22][23]

Әкесінің өлімінен кейін Кеннеди есірткіні пайдаланып кетті және осыған қарсы күресті, бұл оның Массачусетс штатындағы Барнстайл қаласында 16 жасында каннабис ұстап жүргені үшін қамауға алынды[24][25] және екі мектептен: Миллбрук пен Помфреттен шығарылды.[26][27] Бұл жылдары Кеннеди отбасының мүшелері кіші Роберт Ф. Кеннедиді есіртке шегіп, ұрлық пен вандализммен айналысып жүрді деп болжады.[28][14]

Манхэттен прокурор орынбасары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1982 жылы Кеннеди Манхэттен аудандық прокурорының көмекшісі ретінде антын берді.[2] Нью-Йорктік адвокат емтиханын өте алмаған Кеннеди 1983 жылғы шілдеде отставкасын жариялады.

Героинге ие болғаны үшін сотталуы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1983 жылғы 16 қыркүйекте Рапид-Сити, Оңтүстік Дакотада Кеннеди героин иелегені үшін сотталды.[29] 1984 жылғы ақпанда ол героинге ие болумен байланысты бір фелонияға өзін кінәлі деді де, оған екі жылдық сынақ мерзімі мен қоғамдық жұмыстар берілді.[30][31] Қамауға алынғанынан кейін ол нашақорлықтан емделмек болды.[29] Сынақ мерзімінің шарттарын қанағаттандыру үшін Кеннеди Табиғи ресурстарды қорғау кеңесінде (NRDC) ерікті болып жұмыс істеді де, есірткіні қалпына келтіру бойынша тұрақты сессияларға қатысуға міндетті болды.[32] Кеннеди сөзінше бұл оқиға оның 14 жылға созылған героинге тәуелдігін аяқтады, ол оның 15 жасында болғанында басталған дейді.[19] Сынақ мерзімі бір жылға ерте аяқталды.[32]

Кеннеди, 2000 жыл

1984 жылы Кеннеди Гудзон өзенінің балықшылары қауымдастығында ерікті қызметін бастады, кейін ол 1986 жылы Riverkeeper (ағыл.) деп аталды.[33][34] 1985 жылы адвокат емтиханын өткен Кеннедиді Riverkeeper аға адвокаты ретінде тағайындады.[32][33][35] Бұл компанияда ол қоршаған орта заңымен айналысатын.[36][37]

2017 жылы Кеннеди Riverkeeper компаниясынан кетті.[33][38][39]

Пейс экологиялық сот ісін жүргізу клиникасы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1987 жылы Кеннеди Пейс университетінің заң мектебінде Экологиялық сот ісін жүргізу клиникасын құрды,[40] онда ол үш онжылдық бойы клиниканың бақылаушы адвокаты және қосалқы директоры мен заң ғылымының клиникалық профессоры болды.[41][42]

Клиника Лонг-Айленд Саунд пен Гудзон өзені мен оның салаларын ластағаны үшін үкіметтер мен компанияларды сотқа берді.[43] Ол азаматтардың жағалау сызығына қолжетімділігін кеңейту туралы істер бастап жүрді және Гудзон өзені Riverkeeper үшін жүздеген елді мекендерді жеңіп алды.[44] 2001 жылғы 11 сәуірде Men's Journal журналы Кеннедиге Клиниканы құрғаны үшін «Қаһарман» атағын берді.[45]

Waterkeeper Alliance

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1999 жылғы маусымда Гудзондағы Riverkeeper сәттілігінен шабыттанғандар Солтүстік Америкада түрлі Waterkeeper компанияларын құрды. Солардың біразы бірігіп, Waterkeeper Alliance альянсын құрды, қазір оның құрамында 344 лицензиялы Waterkeeper бағдарламалары бар,[46] 44 елде қызмет етеді.[47] Президенті ретінде Кеннеди оның құқықтық, саяси және қаражаттық бағдарламаларын қадағалады.[48] 2020 жылғы қарашада Кеннеди альянс президенттігінен кетті.[49][50]

Саяси ұстанымы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кеннедидің саяси риторикасы жиі қастандық теорияларына ие.

Сыртқы саясат

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кеннеди Америка Құрама Штаттарының Сауд Арабиясы сияқты диктатуралармен жақындығына қарсы. Ол, оған қоса, саудиттердің Йемендегі азаматтық соғысына араласқанын сынға алған, оны «ирандықтар қолдаған хуситтер геноциді» деді.[51] Кеннеди Израильді, соның ішінде Израиль−Хамас соғысындағы Израильді қолдайды.[52]

Әскери өндіріске және АҚШ экспансиясына қарсы болған Кеннеди Ирак соғысына және Ресейдің Украинаға басып кіруі кезіндегі Американың Украинаны қолдағанына қарсы. Ол Ресейдің басқа елге басып кіруін сынға алды,[53] алайда Орыс-украин соғысын «АҚШ-тың Ресейге қарсы соғысы» деді, құрбан болған украиналықтарға аянышпен қарады.[54]

Кеннеди Украинаның НАТО құрамына кіруіне тыйым салғанды дұрыс деп санайды. Ол бұның орнына НАТО құрамына Ресейдің кіргенін және ұйымның Қытайға қарсы болғанын қолдады.[54][55]

Вакцинация

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кеннеди басшылық ететін Children's Health Defense (ағыл.) тобы вакцина әсері көптеген америкалық балаларда аутизм, гипербелсенділік пен зейін жетіспеушілігі синдромы (ГЗЖС), тағамдық аллергия, қатерлі ісік пен аутоиммундық аурулар сияқты ауру тудырады деп мәлімдейді. Children's Health Defense ұйымы парацетамолды, алюминийді және басқаларды айыптады және қарсы үгіт жүргізді.[2][56][57] «Қауіпті» делінген Кеннедидің ғылыми зерттеулерге қарсы жасаған тұжырымдамаларын түрлі тұлғалар, соның ішінде АҚШ Сенатының мүшелері сынға алды.[58]

Саяси аспирациялары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2008 жылғы Демократиялық партия ұлттық съезіндегі Кеннеди

Кеннеди 2000 жылдардан бері түрлі жерде сайлануға ниетін білдірген. Бұлар арасында: 2000[59] және 2008 жылдары АҚШ Сенатындағы мандат пен 2006 жылы Нью-Йорк бас прокуроры[60] бар.

2024 АҚШ президент сайлауы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2023 жылғы 3 наурызда Нью-Гэмпширде сөйлеген сөзінде Кеннеди 2024 жылғы президенттік сайлауға түсу мүмкіндігін қарастырып жатқанын айтты: «Мен бұл туралы ойлап жүрмін. Мен ең үлкен кедергіден өттім, яғни әйелім оған мақұл деді».[61]

Кеннеди 2023 жылғы 5 сәуірде Демократиялық партия атынан АҚШ президенттігіне үміткерлігін ұсынды.[62] 9 қазанда ол тәуелсіз кандидат болды.[63] Ол — АҚШ президенттігіне барған отбасының бесінші мүшесі.

Кеннеди бәйге кезінде көптеген жалған қастандық теорияларын қолданып жүрді де, PolitiFact оның президенттік науқанын 2023 жылғы «жыл өтірігі» деп атады.[64]

Кеннедидің науқаны республикашыл донорлар мен Трамп одақтастарынан айтарлықтай қолдау алғаны үшін атап өтілді, олар ол демократтар даусын өзіне алып қоятын «спойлер» үміткер бола алады деп сенді.[65]

23 тамызда Кеннеди өз үміткерлігін тоқтатты да, Дональд Трамп үміткерлігін қолдап кетті, алайда оның есімі құбылмалы штаттардан басқа бюллетеньдерде қала берді.[66][67][68] Бұрын Кеннеди «еш жағдайда да» Трампты қолдамайтынын айтқан еді, бір кезде Трампты «жиіркенішті кісі», «мүмкін есалаң да» деген.[69][70][67]

Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер министрі (2025–)

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2025 жылғы 13 ақпанда АҚШ Сенаты Кеннедидің үміткерлігіне дауыс берді де, ол сол күні ант беріп, осылайша ресми түрде өкілеттігін бастады.[71]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. a b Smith, Michelle R.. How a Kennedy built an anti-vaccine juggernaut amid COVID-19, Associated Press (15 желтоқсан 2021). Тексерілді 1 сәуірдің 2023. «Dr. Richard Allen Williams, a cardiologist, professor of medicine at UCLA and founder of the Minority Health Institute, said Kennedy is leading 'a propaganda movement'». Мұрағат көшірмесі 18 желтоқсанның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  2. a b c Weir, Keziah (2021-05-13). "How Robert F. Kennedy Jr. Became the Anti-vaxxer Icon of America's Nightmares" (in en). Vanity Fair. https://www.vanityfair.com/news/2021/05/how-robert-f-kennedy-jr-became-anti-vaxxer-icon-nightmare. Retrieved 2021-07-07.  Мұрағат көшірмесі 4 шілденің 2021 Wayback Machine мұрағатында
  3. Steinhauser, Paul Robert F. Kennedy, Jr. to endorse Trump for president, court filing shows  (ағыл.). Fox News (22 August 2024). Тексерілді, 23 тамыз 2024.
  4. Robert F. Kennedy Jr. (RFK Jr.) | Biography, Family, & Campaign  (ағыл.). Britannica. Тексерілді, 27 тамыз 2024.
  5. Agee, J'nelle Robert F. Kennedy Jr. Resigns from Riverkeeper (March 18, 2017).
  6. Robert F. Kennedy, Jr.. JW Howard Attorneys. Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  7. Smith, Steve RFK Jr. to address College of Law graduates. Nebraska Today (29 сәуір 2015). Мұрағат көшірмесі 12 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  8. a b Mnookin, Seth (2017-01-11). How Robert F. Kennedy, Jr., Distorted Vaccine Science. Scientific American. https://www.scientificamerican.com/article/how-robert-f-kennedy-jr-distorted-vaccine-science1/.  Мұрағат көшірмесі 12 қаңтардың 2017 Wayback Machine мұрағатында
  9. Zadrozny, Brandy; Adams, Char. Covid's devastation of Black community used as 'marketing' in new anti-vaccine film, NBC News (11 наурыз 2021). Тексерілді 15 наурыздың 2021. Мұрағат көшірмесі 18 наурыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  10. a b The Anti-Vaxx Playbook (PDF) (Report). Center for Countering Digital Hate. 2020. Retrieved 2023-06-09. Мұрағат көшірмесі 9 шілденің 2022 Wayback Machine мұрағатында
  11. Instagram bans Robert F Kennedy Jr over Covid vaccine posts, BBC News (11 ақпан 2021). Тексерілді 11 ақпанның 2021. Мұрағат көшірмесі 13 ақпанның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  12. Бірнеше дереккөз:
  13. Nagourney, Adam. A Kennedy's Crusade Against Covid Vaccines Anguishes Family and Friends, The New York Times (26 ақпан 2022). Тексерілді 1 сәуірдің 2023. Мұрағат көшірмесі 28 ақпанның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  14. a b c d e Oppenheimer Jerry RFK Jr.: Robert F. Kennedy Jr. and the Dark Side of the Dream — St. Martin's Press, 2015. — P. 129–145. — ISBN 978-1-250-03295-9.
  15. Kennedy Jr. Robert F. The Riverkeepers: Two Activists Fight to Reclaim Our Environment as a Basic Human Right — Scribner. — P. 92.
  16. Newlyweds Cheryl Hines, Robert F. Kennedy, Jr. Buy Malibu Compound. ABC News. Тексерілді, 5 наурыз 2023. Мұрағат көшірмесі 25 қыркүйектің 2014 Wayback Machine мұрағатында
  17. Hickory Hill: RFK's Virginia Home. PBS. Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  18. Anderson, Kurt RFK Jr. Was My Drug Dealer. The Atlantic (23 тамыз 2024). Тексерілді, 24 тамыз 2024.
  19. a b Hagan, Joe (2024-07-02). RFK Jr.'s Family Doesn't Want Him to Run. Even They May Not Know His Darkest Secrets. Vanity Fair. https://www.vanityfair.com/news/story/robert-kennedy-jr-shocking-history. Retrieved 2024-07-02. 
  20. "Crash Landing For Bobby". Time. 1983-09-26. https://content.time.com/time/subscriber/article/0,33009,949812,00.html. 
  21. The Backbone Cabinet – A Progressive Cabinet Roster  (ағыл.). backbonecampaign.com. Мұрағат көшірмесі 29 қыркүйектің 2007 Wayback Machine мұрағатында
  22. Storrin, Matt. Folk Mass Honors RFK, Newspapers.com (7 маусым 1969), бет  4.
  23. Robert Kennedy's Words Sung In Mass Marking Assassination (7 маусым 1970). Тексерілді 12 сәуірдің 2023. Мұрағат көшірмесі 13 қаңтардың 2020 Wayback Machine мұрағатында
  24. Kovach, Bill. Kennedy, Shriver Boys on Probation (7 тамыз 1970). Тексерілді 2 мамырдың 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  25. Robert Kennedy Jr. Marijuana, Associated Press (6 тамыз 1970). Тексерілді 2 мамырдың 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  26. Taraborrelli J. Randy The Kennedy Heirs: John, Caroline, and the New Generation – A Legacy of Tragedy and Triumph — St. Martin's Publishing Group. — P. 183.
  27. "Robert F. Kennedy, Jr.". Britannica. 2024-05-13. https://www.britannica.com/biography/Robert-F-Kennedy-Jr. Retrieved 2024-05-16. 
  28. McNamara, Eileen Robert F. Kennedy Jr. is no Jack — or Bobby — Kennedy. WBUR (14 ақпан 2024). Тексерілді, 24 тамыз 2024.
  29. a b Now it's ADA John F. Kennedy Jr.  (ағыл.). United Press International. Тексерілді, 2 мамыр 2023.
  30. Robert Kennedy Jr. Admits He Is Guilty In Possessing Heroin (18 ақпан 1984). Тексерілді 13 қаңтардың 2020. Мұрағат көшірмесі 13 қаңтардың 2020 Wayback Machine мұрағатында
  31. Leibovich, Mark. Another Kennedy Living Dangerously (25 маусым 2006). Тексерілді 13 қаңтардың 2020. Мұрағат көшірмесі 29 желтоқсанның 2017 Wayback Machine мұрағатында
  32. a b c Dunlap, David W.; Perlez, Jane;. New York Day by Day: A Quiet Victory For Robert F. Kennedy Jr. (4 маусым 1985). Тексерілді 12 сәуірдің 2023. Мұрағат көшірмесі 22 қарашаның 2017 Wayback Machine мұрағатында
  33. a b c Jamison, Peter. How RFK Jr. hiring a bird smuggler threw his environmental group into turmoil (2 наурыз 2024). Тексерілді 2 наурыздың 2024.
  34. Worth, Robert. A Kennedy and His Mentor Part Ways Over River Group  (ағыл.), The New York Times (5 November 2000). Мұрағат көшірмесі 27 мамырдың 2015 Wayback Machine мұрағатында
  35. Cronin, John; Kennedy, Robert F. Jr. The Riverkeepers: Two Activists Fight to Reclaim Our Environment as a Basic Human Right — Scribner, 1997. — P. 304. — ISBN 0684839083.
  36. "Our core mission: Environmental enforcement". 2016. Riverkeeper Journal.
  37. Soundkeeper's History  (ағыл.). Save the Sound. Тексерілді, 8 маусым 2024.
  38. Robert F. Kennedy, Jr.'s historic 33-year run with Riverkeeper comes to a close  (ағыл.). Riverkeeper (11 March 2017). Тексерілді, 2 наурыз 2024.
  39. Agee, J'nelle Robert F. Kennedy Jr. Resigns from Riverkeeper. Spectrum News (18 наурыз 2017). Тексерілді, 12 сәуір 2023. Мұрағат көшірмесі 4 қазанның 2017 Wayback Machine мұрағатында
  40. Robert F. Kennedy, Jr.. JW Howard Attorneys. Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  41. Pace Environmental Litigation Clinic. Пейс университетінің заң мектебі. Мұрағат көшірмесі 13 қазанның 2017 Wayback Machine мұрағатында
  42. Smith, Steve RFK Jr. to address College of Law graduates. Nebraska Today (29 сәуір 2015). Тексерілді, 12 сәуір 2023. Мұрағат көшірмесі 4 қазанның 2017 Wayback Machine мұрағатында
  43. "A conversation with the authors of 'The Riverkeepers: Two Activists Fight to Reclaim Our Environment as a Basic Human Right'". 1997 жылғы 10 қараша. Charlie Rose.
  44. Cronin, John, and Kennedy, Robert F. Jr. (1997 жылғы 26 шілде). "It's Our River – Let Us Get to It". The New York Times.
  45. Kaydo, Chad (2001 жылғы 13 сәуір). "A Manly Awards Party for Men's Journal". BizBash.
  46. Gallay, Paul China enlists local groups in environmental enforcement push  (ағыл.) (3 May 2018). Мұрағат көшірмесі 11 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында. Waterkeeper.org.
  47. Yaggi, Marc, Waterkeeper Alliance. August 2, 2018. "Let Our Rivers Run Free: A Global Look at How Dams are Destroying our Waterways". Waterkeeper Magazine.
  48. "Robert F. Kennedy, Jr. Honored at Water's Edge Gala". (2014). Stroudcenter.org.
  49. Robert F. Kennedy, Jr. Resigns as Waterkeeper Alliance President  (ағыл.). Waterkeeper Alliance (10 November 2020). Тексерілді, 24 шілде 2023.
  50. Robert F. Kennedy, Jr. Resigns as Waterkeeper Alliance President. Waterkeeper Alliance (10 қараша 2020). Тексерілді, 10 тамыз 2024.
  51. Kennedy Jr., Robert F. Why the Arabs Don't Want Us in Syria. Politico (22 ақпан 2016). Тексерілді, 21 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 21 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  52. Robert F. Kennedy Jr hailed for 'single greatest defense of Israel': 'Worth three minutes of your time'  (ағыл.), The Hindustan Times (19 December 2023).
  53. Robert Kennedy Jr. Is a Flawed Heretic  (ағыл.), The Nation (5 July 2023).
  54. a b Sayers, Freddie Robert Kennedy Jr: America needs a revolution  (ағыл.). unherd.com. The Post (3 May 2023). Тексерілді, 11 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 11 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  55. Robert Kennedy Jr: 'Let's be honest: it's a US war against Russia'  (ағыл.). moderndiplomacy.eu (8 May 2023). Тексерілді, 20 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 20 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  56. Jamison, A.M.; Broniatowski, D. A.; Dredze, M. (2019-11-13). "Vaccine-related advertising in the Facebook Ad Archive". Vaccine 38 (3): 512–520. doi:10.1016/j.vaccine.2019.10.066. ISSN 0264-410X. PMC 6954281. PMID 31732327. 
  57. Sun, Lena H.. Majority of anti-vaccine ads on Facebook were funded by two groups (15 қараша 2019). Тексерілді 16 қарашаның 2019. Мұрағат көшірмесі 17 қарашаның 2019 Wayback Machine мұрағатында
  58. RFK Jr. kept asking to see the science that vaccines were safe. After he saw it, he dismissed it  (ағыл.). Los Angeles Times (31 January 2025). Тексерілді, 3 ақпан 2025.
  59. Bumiller, Elisabeth. Public Lives: Putting Family Life Ahead of a Senate Seat  (ағыл.) (24 November 1988). Тексерілді 13 қаңтардың 2020. Мұрағат көшірмесі 13 қаңтардың 2020 Wayback Machine мұрағатында
  60. Robert Kennedy Won't Run for State Attorney General (January 25, 2005).
  61. Phippen, Thomas; Steinhauser, Paul. Robert F. Kennedy Jr 'thinking about' launching Democratic challenge to Biden for 2024 White House nomination, Fox News (3 наурыз 2023). Тексерілді 3 наурыздың 2023. Мұрағат көшірмесі 7 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  62. Price, Michelle. Anti-vaccine activist RFK Jr. challenging Biden in 2024, Associated Press (5 сәуір 2023). Тексерілді 5 сәуірдің 2023. Мұрағат көшірмесі 5 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  63. Pellish, Aaron. Robert F. Kennedy Jr. announces independent run for president, ending Democratic primary challenge to Biden  (ағыл.), CNN (9 October 2023). Тексерілді 14 қазанның 2023. Мұрағат көшірмесі 9 қазанның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  64. Katie Sanders; Madison Czopek Lie of the Year: RFK Jr.'s conspiracy theory campaign  (ағыл.). PolitiFact (21 December 2023). Тексерілді, 28 қараша 2024.
  65. Swan, Jonathan; Haberman, Maggie; Goldmacher, Shane; Davis O'Brien, Rebecca. Trump Allies Have a Plan to Hurt Biden's Chances: Elevate Outsider Candidates, The New York Times (10 сәуір 2024). Тексерілді 10 сәуірдің 2024. Мұрағат көшірмесі 10 сәуірдің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  66. RFK Jr. endorses Trump after weeks of back-channel courtship  (ағыл.). NBC News (23 August 2024). Тексерілді, 23 тамыз 2024.
  67. a b Jonathan J. Cooper; Michelle L. Price; Gabriel Sandoval. RFK Jr. suspends his presidential bid and backs Donald Trump before appearing with him at his rally  (ағыл.), AP News (23 August 2024). Тексерілді 23 тамыздың 2024.
  68. Pellish, Aaron; Dovere, Edward-Isaac RFK Jr. suspends presidential campaign and endorses Trump  (ағыл.). CNN (23 August 2024). Тексерілді, 23 тамыз 2024.
  69. Roush, Ty (2024-08-23). "RFK Jr. Endorses Trump After Calling Him 'Sociopath' — His Reversal, Explained" (in en). Forbes. https://www.forbes.com/sites/tylerroush/2024/08/23/rfk-jr-endorses-trump-after-calling-him-sociopath---his-reversal-explained/. Retrieved 2024-08-24. 
  70. Megan Lebowitz; Jake Traylor; Alex Tabet. RFK Jr. joins Trump onstage at Arizona rally hours after endorsing him, NBC News (23 тамыз 2024). Тексерілді 24 тамыздың 2024.
  71. Seitz, Amanda Vaccine skeptic Robert F. Kennedy Jr. is sworn in as Trump’s health chief after a close Senate vote. Associated Press (13 ақпан 2025). Тексерілді, 13 ақпан 2025.