Рыбница
| Қала | |||||
| Рыбница | |||||
| молд. Рыбница , укр. Рибниця | |||||
 | |||||
| |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел | |||||
| Аудан | |||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Координаттары |
47°45′59″ с. е. 29°00′04″ ш. б. / 47.76639° с. е. 29.00111° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 47°45′59″ с. е. 29°00′04″ ш. б. / 47.76639° с. е. 29.00111° ш. б. (G) (O) (Я) | ||||
| Алғашқы дерек | |||||
| Қала статусы |
1938 | ||||
| Жер аумағы |
25,0 км² | ||||
| Уақыт белдеуі | |||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны |
47 924 адам (2025) | ||||
| Ұлттық құрамы | |||||
| Сандық идентификаторлары | |||||
| Телефон коды |
+373 555 xxxxx | ||||
| Пошта индексі |
MD-5500 | ||||
Рыбница шекарасы
| |||||
 Ортаққордағы санаты: Рыбница | |||||
Рыбница (молд. Рыбница , укр. Рибниця) — Молдованың солтүстігіндегі қала. Днестрдің сол жағалауының автономды аумақтық бірлігінің бөлігі (Приднестровье Молдова Республикасы).[1]
2025 жылы Рыбница қаласының тұрғындарының саны 47 924 адамды құрады.[2]
Географиялық орналасуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Днестр өзенінің сол жағалауында, оның саласы Рыбница өзеніне жақын, Кишиневтен 110 км, Тираспольден 120 км жерде орналасқан. Рыбницадан Украина шекарасы 14 км.[3]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қала атауының шығу тегі туралы бірнеше нұсқа бар. Олардың біреуіне сәйкес, Рыбница аттас өзенмен аталады, оның аузында Днестрге құятын кезде елді мекен құрылды. Екіншіден, ол кейінірек бекініс салынған елді мекенді құрған бояр Ридванның есімімен аталады.
Рыбница туралы алғашқы деректер 1628 жылы Поляк Корольдігі мен Литва Ұлы Герцогтігінің картасының үзіндісінде көрсетілген кезде жазылған.
IX-XIII ғасырларда Солтүстік Приднестровье Киев Русі мен Галисия-Волынь княздігінің құрамына кірді. ХІV ғасырда бұл аумақ Литваның Ұлы герцогтігіне өтті, ал ХVI ғасырдың ортасынан бастап Ягорлык өзенінің солтүстігіндегі Сол жағалаудағы Приднестровье жерлері, оның ішінде қазіргі Рыбницкий ауданының аумағы поляк Корольдігіне қосылды.
1793 жылы Поляк-Литва Одағының екінші рет бөлінуінің нәтижесінде бұл аумақ Ресейге қосылды, ал 1797 ж. Рыбница Подольск губерниясының Балта уезінің Молокыш болысының құрамына кірді. XIX ғасырдың аяғында Днестрде тұрақты кеме қатынасының жолға қойылуымен Рыбница, Белочий, Сарацея, Попенки, Михайловкада пирстер мен паром өткелдері салынды, бұл жәрмеңке саудасының дамуына ықпал етті.
1898 жылы Рыбница қант және алкоголь зауыты салынды. 1892-1894 жылдары Рыбница арқылы өтетін Слободка-Новоселица темір жолының учаскесі ашылды. Бұл шикізатты тасымалдауға және дайын өнімді жөнелтуге қолайлы жағдай туғызды.
ХІХ ғасырдың аяғынан бастап министрлік мектебі, қыздарға арналған грамота мектебі жұмыс істеді, екі сыныпты мектеп салынды, 5 төсектік аурухана және 2 дәріхана ашылды.
1924 жылы Рыбница қалалық типтегі поселке және МАССР-нің аудан орталығына айналды. 1928-1929 жж Киев тау-кен институтының жанынан кешкі жұмысшы факультеті ашылды. 60 төсектік аурухана салынды. Тұрғындарға 10 дәрігер қызмет көрсетті. Қалада 5 мектеп, балабақша, 400 орындық кинотеатр, бірнеше кітапхана болды.
1941-42 жылдары қаланың еврей халқы румын және неміс басқыншылары тарапынан аяусыз азапталды. Тұтқындар лагерінде 2700 кеңес жауынгері, ал еврей геттосында 3000-ға жуық адам іш сүзегінен қаза тапты.
Соғыстан кейінгі жылдары Рыбница қалпына келтіріліп, Молдованың ірі өнеркәсіп орталығына айналды.
1962 жылы Рыбница қаласы Молдавия КСР-нің республикалық бағыныстағы қалалар санатына жатқызылды.
1990 жылы Молдованың шығыс аумақтарының бір бөлігі Рыбница кіретін Приднестровье Молдавия Республикасын (ПМР) құруды біржақты түрде жариялады. 1992 жылы қала ПМР жақтастары мен Молдова үкіметінің күштері арасындағы қарулы қақтығыс орталықтарының бірі болды.[4]
Өндіріс орындары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Рыбница - ірі өндірістік және өнеркәсіптік орталық. Қалада 408 кәсіпорын жұмыс істейді, оның 64-і мемлекеттік, 43-і коммуналдық, 254-і жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер мен жеке фирмалар.
Мұнда қант зауыты, спирт зауыты, металлургия зауыты, цемент-шифер зауыты, орталықтан тепкіш сорғылар зауыты орналасқан.[5]
Инфрақұрылымы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Рыбницада 16 балабақша, 3 балаларды дамыту орталығы, 15 жалпы білім беретін мектеп, оның ішінде теориялық лицей мен гимназия, құрылыс лицейі, политехникалық колледж, балалар мен жасөспірімдер шығармашылығы орталығы, спорттың 22 түрі бойынша 17 спорт федерациялары жұмыс істейді. Қалада Т.Г.Шевченко атындағы Приднестровье мемлекеттік университетінің, Солтүстік-Батыс политехникалық институтының, Мәскеу экономика және құқық академиясының филиалдары бар.
Қала тұрғындарының мәдени демалысы үшін мәдениет сарайы, «Олимп» мәдени-демалыс орталығы, орталықтандырылған кітапхана жүйесі, тарихи-өлкетану мұражайы, музыка және өнер мектептері, өнер мектебі жұмыс жасайды.[6]
Көрікті жерлері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Рыбница - Приднестровьедегі ең көркем және тарихи маңызды қалалардың бірі. Қала Днестр өзенінің жағасында, көркем төбелермен қоршалған. Сақталған сәулет, тарихи ескерткіштер мен әсем табиғат аймақтары Рыбницаны тартымды орынға айналдыруда.
Қаланың басты көрікті жерлерінің бірі — Днестр өзенінің бойындағы Рыбницаның орталығында орналасқан Махаббат аралы. Бұл шағын арал үйлену тойлары өтетін орынға және ғашық жұптардың романтикалық серуендейтін танымал орнына айналды.
Рыбницаның тағы бір көрікті жері - «Чарлс Брюль қамалы» архитектуралық-тарихи кешені. Бұл бірегей қамал 1910 жылы салынған және модерн стилінің шынайы көрінісі болып табылады. Қамалдың ішінде Приднестровье мемлекеттік гимназиясының мұражайы бар, онда қаланың тарихы мен оның білім беру жүйесі туралы танысуға болады. «Днестр каскадтары» саябағы Днестр өзенінің және оның айналасындағы табиғаттың қайталанбас көріністерін, сонымен қатар демалу үшін тамаша орындарды ұсынады. Әдемі пейзаждарды Алая тауы — тартымды, тамашалауға және серуендеуге арналған сүйікті орындардың бірі. «Төменгі Приднестровье» мұражайынан осы аймақтың тарихы мен мәдениеті туралы білуге болады.[7]
Бауырлас қалалар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017. Тексерілді, 1 Наурыз 2025.
- ↑ Рыбница халқы. Тексерілді, 1 Наурыз 2025.
- ↑ Рыбница. Тексерілді, 1 Наурыз 2025.
- ↑ Тарихи анықтама. Тексерілді, 1 Наурыз 2025.
- ↑ Рыбница. Тексерілді, 1 Наурыз 2025.
- ↑ Рыбница, Днестрдің сол жағалауы. Тексерілді, 1 Наурыз 2025.
- ↑ Рыбница: көрікті жерлер, туристік орындар. Тексерілді, 1 Наурыз 2025.