Сандықтау ауданы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Қазақстан ауданы
Сандықтау ауданы
Әкімшілігі
Облысы

Ақмола облысы

Аудан орталығы

Балкашино

Ауылдық округтер саны

14

Ауыл саны

41

Әкімі

Ербол Кәрімұлы Жүсіпбеков[1]

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Балкашин ауылы, Абылай хан көшесі, №117

Тарихы мен географиясы
Координаттары

51°59′15″ с. е. 68°44′37″ ш. б. / 51.98750° с. е. 68.74361° ш. б. / 51.98750; 68.74361 (G) (O) (Я)Координаттар: 51°59′15″ с. е. 68°44′37″ ш. б. / 51.98750° с. е. 68.74361° ш. б. / 51.98750; 68.74361 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1936

Жер аумағы

6,4 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

16 993[2] адам (2023)

Тығыздығы

2,7 адам/км²

Ұлттық құрамы

орыстар (56,16%), қазақтар (18,77%), шешендер (8,71%), немістер (6,8%), украиндар (3,34%), белорустар (1,38%), татарлар (0,81%), ингуштар (0,78%), әзірбайжандар (0,61%), басқалары (2,64%)[3]

Сандық идентификаторлары
Пошта индексі

021400-021428[4]

Автомобиль коды

03

Сандықтау ауданының әкімдігі

Қазақстан картасындағы Сандықтау ауданы

Облыс картасындағы Сандықтау ауданы

Сандықтау ауданыАқмола облысының солтүстік-батыс бөлігіндегі әкімшілік бөлік. Аудан орталығы - Балкашино ауылы.

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аудан 1928 жылдың 17 қаңтарында Петропавл округінің Көкшетау уезі болысының Кеңес және Ақан-Бұрлық бөліктері, Атбасар уезінің Социалистік болысындағы орталығы Балкашино селосы құрамында орналасқан. 1930 жылдың 17 желтоқсанында Балкашин ауданы Арық-Балық ауданына қосылды. 1932 жылдың 20 ақпанында 23 аудан құрамымен Қарағанды облысы құрылды, соның ішінде Арық-Балық ауданы Солтүстік Қазақстан облысының құрамына енді. 1935 жылдың 9 қаңтарында аудан Молотовқа өзгертілді.

1957 жылдың 30 тамызындағы «Ақмола облысы Молотов ауданын Балкашин ауданына өзгерту туралы» ҚазКСР Жоғары Кеңес Президиумының Жарлығы негізінде Ақмола облысының Молотов ауданы Балкашин ауданына өзгертілді.

Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылдың 14 қарашасындағы №3759 «Жеке әкімшілік-территориялық бірліктердің атауын өзгерту мен олардың транскрипцияларының өзгеруі туралы» Жарлығымен Балкашин ауданы Сандықтау ауданына өзгертілді.

Географиялық орны, жер бедері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Солтүстігінде Зеренді ауданымен, батысы мен солтүстік-батысында Жақсы және СҚО-ның Айыртау, Ғабит Мүсірепов аудандарымен, шығысында Бурабай, Бұланды аудандарымен, оңтүстігінде Атбасар ауданымен шектеседі.

Сандықтау ауданы Сарыарқадағы Көкшетау қыратының абсолюттік биіктігі 300 — 500 м болатын ұсақ шоқылы, төбелі-белесті оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Солтүстігін Сандықтау (626 м), Жақсытүкті (596 м) таулары, оңтүстік бөлігін Атбасар жазығы (өңірі) алып жатыр. Кен байлықтарынан уран, вольфрам, молибден, апатит кентастары кездеседі.

Климаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Климаты тым континенттік. Қысы ұзақ, суық, қары аз (30 см). Қаңтардың орташа температурасы -18°С. Жазы қоңыржай ыстық, шілденің орташа температурасы — 19°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 350 — 400 мм.

Өзен, көлдері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аудан жерінен Жабай өзені және оның салалары — Жыланды, Сарқырама өзендері ағады. Үлкен көлдері — Жақсы Жалғызтау, Құмдыкөл.

Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Солтүтігінде негізінен қалыпты қара топырақ, оңтүстік бөлігінде карбонатты қара топырақ, тауларында шымды-күлгін және орманның сұр топырағы, өзендер бойында жайылманың шалғындық топырағы тараған. Солтүстігі әр түрлі шөптесін өсімдіктерге бай, тауларында қарағай, қайың, терек, долана, арша, т.б. өседі. Оңтүстігінде сұлыбас, селеу басым тараған. Жабай өзенінің жайылмасында бидайық, арпабас, айрауық т.б., кей жерінде ақтікен, жусан, сораң өсімдіктері өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қарсақ, борсық, суыр, қоян, аламан, көртышқан, сарышұнақ, қосаяқ, бұлан, марал, елік, тиін, сілеусін; құстардан аққұр, құр, шіл, тоқылдақ, бөдене, су қоймаларында қаз, үйрек, т.б. су құстары мекендейді, алабұға, таутан, мөңке, шортан, аққайран, т.б. балықтар кездеседі.

Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1939 1959 1970 1979 1989[5] 1999 2009[6] 2021
 32302 45792 46559 37246 36606 28729 21521 17185

Тұрғындар саны – 18 398 адам (2019).[7]

Әкімшілік бөлінісі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аудандағы 41 елді мекен 14 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)[10]
Ауылдық округтері 2009 2021 2021 2009-ға пайызбен Ерлер 2009 Ерлер 2021 2021 2009-ға пайызбен Әйелдер 2009 Әйелдер 2021 2021 2009-ға пайызбен
Ақсораң ауылдық округі 1425 1012 71 695 516 74,2 730 496 67,9
Балкашин ауылдық округі 5883 5290 89,9 2741 2493 91 3142 2797 89
Барақпай ауылдық округі 780 334 42,8 392 176 44,9 388 158 40,7
Белгород ауылдық округі 918 657 71,6 456 328 71,9 462 329 71,2
Бірлік ауылдық округі 1034 1029 99,5 521 526 101 513 503 98,1
Васильев ауылдық округі 1061 642 60,5 526 321 61 535 321 60
Весёлов ауылдық округі 1187 807 68 576 412 71,5 611 395 64,6
Жамбыл ауылдық округі 1048 782 74,6 520 382 73,5 528 400 75,8
Каменка ауылдық округі 1420 1162 81,8 708 584 82,5 712 578 81,2
Лесной ауылдық округі 1514 1289 85,1 747 629 84,2 767 660 86
Максимов ауылдық округі 1900 1609 84,7 914 767 83,9 986 842 85,4
Мәдениет ауылдық округі 550 499 90,7 273 260 95,2 277 239 86,3
Сандықтау ауылдық округі 1953 1459 74,7 951 725 76,2 1002 734 73,3
Широков ауылдық округі 848 614 72,4 448 314 70,1 400 300 75
ЖАЛПЫ САНЫ 21521 17185 79,9 10468 8433 80,6 11053 8752 79,2

Шаруашылығы мен инфрақұрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ауданда 4 автокөлік мекемесі, 1 құрылыс ұйымы, 3 астық қабылдау пункті, май, ірімшік, нан з-ттары, тұрмыс қажеттерін өтейтін комб., баспахана жұмыс істейді. А. ш-мен 1 АҚ, 19 ЖШС, 190 шаруа қожалықтары шұғылданады. А. ш-на пайдаланатын жері 546,3 мың га (2004), оның ішінде егістігі 383,5 мың га, шабындығы 8,3 мың га, жайылымы 153,4 мың га, орманы 76 мың га (2004). Жыртылатын жердің 268,3 мың га-на дәнді дақылдар себіледі. Ауданда 2004 ж. 23,0 мың бас ірі қара, 9,1 мың қой мен ешкі, 7,9 мың шошқа, 4,9 мың жылқы, 53,7 мың құс болды.

Әлеуметтік салада ауданда 39 мектеп, мәдениет үйі, 23 клуб, аудандық аурухана, 9 отбасылық-дәрігерлік амбулатория, 31 фельдш.-акушерлік пункт халыққа қызмет көрсетеді (2004).

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]