Сандық радио
Сандық радио, сандық хабар тарату (ағылш. digital radio) — дыбыс ақпаратын берудегі оңтайлы радиосигналды спектрін қалыптастыру үшін, сондай-ақ қабылдаушы жағында қабылданған сигналды өңдеу үшін цифрлық технологияларды пайдалану. Бұл технологиялар амплитуда немесе жиіліктегі модуляция негізінде неғұрлым хабар тарату тиімді жүйелерді ауыстыруға арналған..
Сандық хабар тарату немесе жолақтарда дыбыс таратудың ұзын, орташа және қысқа толқындарда жоғары сапасын қамтамасыз етеді , бұрын амплитудалық модуляцияға негізделген жүйе арқылы жұмыс істейтін бір жолақ кеңістігінде немесе 30 МГц-ден жоғары жиілікте радиожиілік спектрін пайдалану тиімділігін арттырады (VHF-FM-хабар тарату жолақтарда).
Сондай-ақ, «сандық аудио тарату» (ағылш. digital audio broadcasting) сөз тіркесі қолданылады.
Сандық аудио тарату стандарты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сандық дыбыстық хабар тарату стандарттарының құрамдас бөліктері - дыбыстық сигналдардың цифрлық кодтау жүйесі, олардың артықшылығын төмендету және таратушы белдеулерін беру үшін оңтайлы радиосигнал спектрін қалыптастыру үшін кодталған сигналы бар тасымалдаушы толқындарын модуляциялау жүйесі. Негізгі технологиялық стандарттар:
Аналогтық хабар таратумен салыстыру[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Артықшылықтары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Жоғары бит ағындары пайдаланылғанда (қабылданған сигналдың сенімді декодтау аймағының төмендеуіне әкелетін) кең дыбыс жиілігінің әсерін берудің теориялық мүмкіндіктері. Қазіргі уақытта цифрлық арнаның стандартты бит жылдамдығы 96 кбит / с (кемшіліктерді қараңыз).
- Дыбыспен қоса, мәтіндер, суреттер және басқа да деректер берілуі мүмкін (RDS қарағанда көбірек).
- Әлсіз радио кедергісі әсер етпейді.
- Сигналды беру арқылы жиілік кеңістігін үнемді пайдалану.
- Таратқыштың қуатын 10-100 есеге дейін азайтуға болады.
Осылайша, сандық хабар таратуды енгізу қысқа толқынды үшін сәйкес келеді, мұнда АМ-радио станциялары қатты, жиі әлсіз және тұрақсыз сигнал деңгейі және VHF орнына қарағанда, жиілік модуляциясы радио кедергісі кедергі көп және сигнал сапасы қалыпты.
Кемшіліктер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Бастапқы кезеңде оның шығындарына әсер ететін радио қабылдағыштағы сигналдарды өңдеу процестерінің күрделілігі.
Сандық хабар таратуды енгізу[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазіргі уақытта көптеген елдер «далалық сынақтар» жүргізеді.
Енді әлемде «сандарға» көшу біртіндеп басталады, бірақ кемшіліктерге байланысты сандық теледидар қарағанда әлдеқайда баяу болады (жоғарыдан қараңыз). Аналогтық режимде радиостанциялардың жаппай өшуі болмаса да, ОТ, ҚТ, ҰТ УКВ-ден тиімдірек болуына байланысты FM-ге өзгереді.
2012, Радиожиілік бойынша мемлекеттік комиссия, оған сәйкес Ресей Федерациясының аумағында DRM сандық радиохабарларын тарату желілерін құру үшін 148,5-283,5 кГц радиожиілік жолағы хаттамасына қол қойды[2]. Сондай-ақ, 5.2-тармағына сәйкес, Радиожиілік бойынша мемлекеттік комиссия 2009 жылғы 20 қаңтардағы № 09-01 жиналысының хаттамасына сәйкес, «Ресей Федерациясындағы DRM стандартының сандық хабар таратуын пайдаланудың мүмкіндігін және шарттарын 148,5—283,5 кГц жиіліктер белдеуінде зерттеу» жобасы.
Ресейде сандық радио 2018 жылға қарай пайда болуы мүмкін. Украина (әлі күнге дейін тек Киевте) сандық хабар таратуды енгізу бойынша тәжірибе бастады. Латвия мен Эстония цифрлық радионы іске асыруға асығар емес. Осылайша, белгісіз уақыт үшін FM диапазонында хабар тарату аналогтық форматта жүзеге асырылады. Сонымен қатар, сандық радио мультиплекс сандық теледидар жердегі және жерсерік ішіне кірген. Оларды «радио» режиміне қойғаннан кейін сандық теледидар қабылдағыш көмегімен тыңдауға болады; теледидардан емес, динамиктермен сыртқы күшейткіштің орнына ресиверге қосылуға болады. Норвегия 2017 жылдың 12 қаңтарынан бастап әлемдегі тұңғыш FM радиосын таратуды тоқтатады, тек цифрлық DAB және DAB+ қалдырады[3].
Сандық радиохабарлар тарататын елдер (2017 жылғы жағдай бойынша): Австралия, Австрия, Беларусь (Гродно), Бельгия, Болгария, Бруней, Ватикан, Ұлыбритания, Венгрия (Будапешт), Вьетнам, Гана, Германия, Гибралтар, Гонконг, Грекия Дания, Израиль, Үндістан, Индонезия, Испания, Ирландия, Италия, Канада, Қытай, Кувейт, Латвия (Рига және төңірегі), Лихтенштейн, Люксембург, Малайзия, Мальта, Намибия, Нидерланды, Жаңа Зеландия, Норвегия, Польша, Португалия, Румыния (Бухарест), Ресей (Калининград облысы), Сан-Марино, Свазиленд, Сингапур, Словакия, Словения, АҚШ, Тайвань, Таиланд, Түркменстан (Ашхабад), Түркия, Франция, Француз Гвианасы, Хорватия, Чехия, Швейцария, Швеция, Оңтүстік Корея, Оңтүстік Африка, Жапония.
Сандық радионы қызықтыратын елдер: Литва, Мексика, Ресей, Эстония.
DAB + диапазонының жиілігі мегагерцте (МГц) өлшенеді. Мысалы: 183.648 (6B). Бір жиілікте DAB+ төрттен жиырма сандық радиостансаға дейін (аймаққа, қалаға немесе елге байланысты) орналастыра алады.
Цифрлық радиоқабылдағыштардың маркалары: AEG, Sony, Sangean, Denon, Pure, Tecsun.
| Ел | Таратудың басталу күні |
|---|---|
| Норвегия | 1 июня 1995 |
| Швеция | 1996 |
| Германия | 1997 |
| Ұлыбритания | 1998 |
Норвегия әлемдегі FM-хабар таратудан толықтай бас тартқан алғашқы ел болды - 2017 жылғы 13 желтоқсаннан бастап ұлттық телерадиокомпаниялар сандық аудио тарату (DAB). FM толқындарында жергілікті радиостанция хабар таратуды жалғастырады[4].
DAB-ке біртіндеп толық көшуді Швейцария, Ұлыбритания және Дания күтеді.
Сандық теледидардағы сандық хабар тарату[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сандық хабар тарату сандық теледидардың барлық түрлерінде жүзеге асырылуы мүмкін.
Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ RAVIS жүйесі жергілікті радиохабар таратудың қажеттілігін қанағаттандырады ма. 2-бөлім. www.broadcasting.ru. Тексерілді, 15 қараша 2017.
- ↑ DRM үшін 148,5-283,5 кГц жиілік диапазоны бөлінді
- ↑ Norway to switch off FM in 2017 – Radio.no. Тексерілді, 12 қаңтар 2017.
- ↑ Норвегия әлемдегі FM радиосынан бас тартқан алғашқы ел (орыс.), Известия (16 декабря 2017). Тексерілді 16 желтоқсанның 2017.