Сарысағақ шүрілдек
| Сарысағақ шүрілдек | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Charadrius asiaticus (Pallas, 1773) |
Сарысағақ шүрілдек (лат. Charadrius asiaticus) — татреңтәрізділер отрядының Татрең тұқымдасының Шүрілдектер туысының құсы, нағыз шөл балықшысы. Сарысағақ шүрілдек дене мөлшері және реңі бойынша жуантұмсық шүрілдекке ұқсас. Жоны - сұрғылттау қызыл қошқыл, бауыры -- шашқандай ақ. Сарысағақ шүрілдек (оны каспийлік шүрілдек деп те атайды) аталығының көз айналасында қара теңбіл болмайды, ал қызылсары жолақ жуантұмсық шүрілдектікіне қарағанда әлдеқайда жалпақ. Жолақ тек қана жемсауды емес, төстің алдыңғы бөлігін де алып жатады және сыртынан жіңішке қара жолақ көмкереді. Тұмсығы жуантұмсық шүрілдектің тұмсығынан екі есе жіңішке, ал аяғы - ұзындау. Жуантұмсық шүрілдекке қарағанда біршама солтүстіктегі шөлде: Ставропольдің ортаңғы жазықтарынан Зайсанға дейін, оңтүстікте - Ауғанстанға дейін қоныстанады. Қазақстанда шөл, шөлейт және құрғақ далаларда өмір сүреді. Жеке-жеке жұп түзіп, орын тебеді. Ұядағы үш жұмыртқаны ата-енелері кезектесіп басады. Балапандар ұялық шұңқырда екі күннен артық болмайды, бұдан соң ата-енелерімен бірге көшпенділік жасайды. Қанатынан көтерілген жас балапандар ересек құстармен бірге үлкен үйірге жиналады да, алма-кезек құстардың екі түрі шөлдік сіуқоймаларға ұдайы қатысады. Қазақстанда наурыздан қыркүйек бойы кездеседі. Алайда соңғы онжылдықта бұл түрдің саны кеміп барады[2].
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ BirdLife International Charadrius asiaticus. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
- ↑ Құстар. Мектеп энциклопедиясы, 2010, Ковшарь Анатолий Федорович, ISBN 978-601-282-168-0, 352 бет, Алматы: Атамұра