Сарғалдақтар тұқымдасы
| Сарғалдақтар тұқымдасы Қазбалық ауқымы: Cretaceous–Recent[1] | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ranunculus auricomus (type species)
| ||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||
| ||||||||
| Тұқымдас тармақтары | ||||||||
Сарғалдақтар тұқымдасы (Ranunculaceae) — қос жарнақтыларға жататын бір не көп жылдық шөптесін өсімдіктердің тұқымдасы. Кейде бұта және шырмауық түрінде де кездеседі.
Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жер шарында кең тараған 50-ден астам туысы, 1200-ге жуық (кей мәліметтерде 2000) түрі негізінен қоңыржай белдеулерде, салқын жерлерде және суда өседі. Қазақстанның барлық аймақтарында кездесетін 29 туысы, 185 түрі бар. Ішінде жиі кездесетіндері: сарғалдақ, бәрпі, тегеурінгүл, жанаргүл, т.б.
Ботаникалық сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жапырақтары бүтін жиекті не тілімденген, жапырақ серіктері болмайды. Гүлі қос жынысты (сирек жағдайда дара жынысты) болады. Аталығы өте көп, гинецейі апокарпты (гүлдегі өзара тұтаспаған аналықтар жиынтығы). Жемісі — көп тұқымды жапырақша немесе көп жаңғақша. Тұқымы майлы.
Химиялық құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Көп жылдық Сарғалдақтар тұқымдасының құрамында алкалоид және глюкозид болғандықтан улы келеді. Сарғалдақтар тұқымдасының көпшілік түрі дәрілік өсімдіктер (жанаргүл, бәрпі, т.б.); әсемдік үшін де өсіріледі (шөмісгүл, тегеурінгүл, жібілген, т.б.). [2]
Тұқымдас тектері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
GRIN мәліметі бойынша, сарғалдақ тұқымдасына кіретін тектер:
- Aconitum
- Actaea
- Adonis
- Anemone
- Anemonopsis
- Aphanostemma
- Aquilegia
- Archiclematis
- Arcteranthis
- Asteropyrum
- Barneoudia
- Beesia
- Calathodes
- Callianthemoides
- Каллиантемум
- Caltha
- Ceratocephala
- Clematis
- Consolida
- Coptis
- Delphinium
- Dichocarpum
- Enemion
- Eranthis
- Garidella
- Glaucidium
- Hamadryas
- Helleborus
- Hydrastis
- Isopyrum
- Knowltonia
- Komaroffia
- Krapfia
- Kumlienia
- Laccopetalum
- Leptopyrum
- Megaleranthis
- Metanomone
- Myosurus
- Naravelia
- Nigella
- Oreithales
- Paraquilegia
- Paroxygraphis
- Peltocalathos
- Ranunculus
- Semiaquilegia
- Thalictrum
- Trautvetteria
- Trollius
- Urophysa
- Xanthorhiza
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Kathleen B. Pigg and Melanie L. DeVore (2005), "Paleoactaea gen. nov. (Ranunculaceae) fruits from the Paleogene of North Dakota and the London Clay", American Journal of Botany 92: 1650–1659, doi:10.3732/ajb.92.10.1650
- ↑ Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |