Мазмұнға өту

Семей мешіті

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Семей мешіті
Ел

 Қазақстан, Абай облысы

Қала

Семей

Статусы

Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші

Сәулет стилі

қала және сәулет құрылысы

Сәулетшісі

А. Болотов, инженер-поручик Манашев,

Картада орналасуы
Семей мешіті (Қазақстан)Қарабоғаз шығанағыАрал теңізіАрал теңізіАрал теңізіТүрікменстанӨзбекстанӘзербайжанГрузияҚырғызстанТәжікстанҚытайРесейБайқоңырАлматыАстанаШымкентБалқаш көліЗайсан көліАлакөл көліМаңғыстау облысыАтырау облысыБатыс Қазақстан облысыАқтөбе облысыҚостанай облысыСолтүстік Қазақстан облысыАқмола облысыПавлодар облысыҰлытау облысыҚарағанды облысыҚызылорда облысыТүркістан облысыЖамбыл облысыШығыс Қазақстан облысыАбай облысыАлматы облысыЖетісу облысыКаспий теңізі
Семей мешіті (Қазақстан)

Координаттар: 50°24′05″ с. е. 80°15′44″ ш. б. / 50.40139° с. е. 80.26222° ш. б. / 50.40139; 80.26222 (G) (O) (Я)

Семей мешіті, Қос мұнаралы мешітРеспубликалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енген сәулет өнері ескерткіші. Қос мұнаралы мешіт 1852-1862 жылдары салынған. Ғимарат жобасының авторлары — сәулетші А. Болбатов пен инженер-подпоручик А. Манашев.

Орналасқан жері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Абай облысы, Семей қаласы, Абай көшесі, 50.

Кірпіштен өрілген, есігі жұмыр бөренелерден қиылып, оңтүстік-батысқа қараған. Тік бұрышты жақтаулары қима тастармен доғаланып бітетін 14 терезесі, сыртқы бүйір қабырғаларында жер астындағы қабатына апаратын баспалдақты есіктері бар. Бөлмелерінің төбесі күмбезделіп бітеді. Кіре беріс жағындағы шатырына қос мұнара орнатылған, ол ғимарат композициясымен жақсы үйлесім тапқан. Мешіттің ішкі бөлмелерінен бойлап көтерілетін басқыштары, мұнараларында жарық түсетін енсіз сүйір терезелері бар. Құрылыс қабырғалары іргетасынан бұғатына (карнизіне) дейін өрнекті кірпіштермен қаланған. Мұнда бұрынғы облыстық тарихи-өлкетану мұражайының бөлімшесі және облыстық бейнелеу өнерінің көрме залы орналасқан.

Тарихи деректер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Құрылыс 1858 жылы Сүлейменов, Әбдешов, Рафиқов, Халитов деген сол кездегі атақты көпестер қаражатымен басталып, 1862 жылы біткен. Санкт-Петербург мемлекеттік тарихи мұрағатында осы мешіт жайында Семей қаласы мұсылмандарының бұрынғы өртеніп кеткен мешіт орнына жаңа мешіт салуды өтінген хаттары сақталған. Онда бұл мешіт «қалаға көрік берер еді, діни орталық болар еді» деп көрсетілген. 1897 жылы Василий Халитов деген көпес өз қаржысына ағаштан жасалған қос мұнараны кірпішке ауыстырып, мешітті жаңалайды. Осы мешіт ХІХ ғасыр басында-ақ бірте-бірте Тас мешіт деп аталып кеткен. Кеңес өкіметі кезінде ол әртүрлі халық шаруашылығы мақсаттарына пайдаланылды.
1995 жылы Ұлы Абайдың 150 жылдығы қарсаңында ғана қайта іске қосылды. Жалпы, Қазақстан бойынша мұндай сәулетті архитектурамен салынған қос мұнаралы мешіт біреу-ақ. 1999 жылы мешітке Әнет баба Кішікұлы аты берілді.
2002 жылы қалалық әкімшілік, жергілікті кәсіпкерлер мен жұртшылық қолдауымен қос мұнаралы мешіт күрделі жөндеуден өтті. Бастапқы архитектуралық үлгісін сақтай отырып жаңарған бұл ғимарат Семей қаласындағы тарихи көрікті орындардың біріне айналды.[1]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. АЛТАЙДАН КАСПИЙГЕ ДЕЙІН. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАБИҒИ,ТАРИХИ ЖӘНЕ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ МЕН КӨРНЕКТІОРЫНДАРЫНЫҢ АТЛАСЫ. 3 томдық. Алматы. 2011. 1 т.–584 б., карталар, суреттер. ISBN 978-601-280-215-3, ISBN 978-601-280-216-0