Семей облысы (Ресей империясы)
Басқа мағыналар үшін Семей облысы деген бетті қараңыз.| Ресей империясының облысы | |||
| Семей облысы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
| Әкімшілік орталығы | |||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары |
50°24′40″ с. е. 80°13′39″ ш. б. / 50.41111° с. е. 80.22750° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 50°24′40″ с. е. 80°13′39″ ш. б. / 50.41111° с. е. 80.22750° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты | |||
| Таратылған уақыты | |||
| Жер аумағы |
445 310 км² | ||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны |
684 590 адам (1897) | ||
|
| |||
| Координаттар: 50°24′40″ с. е. 80°13′39″ ш. б. / 50.41111° с. е. 80.22750° ш. б. (G) (O) (Я) | |||
Семей облысы — 1854-1920 жылдары Ресей империясының құрамында болған әкімшілік аумақ. Әкімшілік орталығы — Семей қаласы.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Облыс алғаш 1854 жылдың 19 мамырында құрылды. 1882 жылдың 18 мамыры мен 1917 жылдың 4 наурызы аралығында Дала генерал-губернаторлығының құрамында болды. 1920 жылы тамызда Қырғыз АСКР-нің құрамына енді.
1920 жылы 11 желтоқсанда Семей губерниясы болып өзгертіліп түзілді. 1939 жылы Кеңес өкіметі кезінде Семей облысы болып, Қазақ КСР-інің әкімшілік бөлігінің бірі ретінде қайта құрылды.
Әкімшілік бөлінуі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Облысқа 5 округ: Ішкі, Аякөз, Көкпекті, Қапал және Алатау қарады. Әр округқа 5 — 20 болыс қарады. Әр болыс 10 — 12 ауылдан тұрды. Әр ауылда 50 — 70 түтін болды. 1870 жылы жаңа әкімшілік бөлініске байланысты Семей облысы 4 округтан (Семей, Қарқаралы, Көкпекті, Павлодар) құрылды. XX ғасырдың басында облысқа 5 уезд кірді:
| № | Уезд | Уезді қала | Ауданы, шақырым² |
Тұрғындар (1897), адам |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Зайсан | Зайсан (4 402 адам) | 34 960,0 | 95 072 |
| 2 | Қарқаралы | Қарқаралы (4 451 адам) | 186 370,0 | 171 655 |
| 3 | Павлодар | Павлодар (7 738 адам) | 98 130,0 | 157 487 |
| 4 | Семей | Семей (26 246 адам) | 69 880,0 | 156 801 |
| 5 | Өскемен | Өскемен (8 721 адам) | 55 970,0 | 103 575 |
Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Семей облысын қазақтардан басқа Ресейден қоныс аударған казак-орыстар да мекендеді. Олардың қоныстары бірте-бірте өнеркәсіп пен сауда орталығына айнала бастады. 1870 жылғы есеп бойынша Семей облысында 510163 адам тұрды. 1893 жылғы жалпы санақ бойынша облыста 684500 тұрғын болды. Олар негізінен Орта жүздің әр түрлі тайпалары мен руларының өкілдері еді (қ. Семей уезі, Қарқаралы уезі). 1897 жылғы облыстың ұлттық құрамы[1]:
| Уез | қазақтар | орыстар | татарлар | украиндер |
|---|---|---|---|---|
| Жалпы аймақ | 88,3 % | 9,5 % | 1,5 % | … |
| Зайсан | 93,5 % | 5,4 % | … | … |
| Қарқаралы | 98,8 % | … | … | … |
| Павлодар | 90,5 % | 8,8 % | … | … |
| Семей | 78,0 % | 16,6 % | 4,4 % | … |
| Өскемен | 78,4 % | 18,1 % | … | 2,2 % |
Облыстың жетекшілері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Әскери губернаторлар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
|---|---|---|
| Спиридонов Пётр Михайлович | полковник, л. а. | |
| Панов Федор Андреевич | полковник, л. а. (07.04.1857 бекітілген, генерал-лейтенант) | |
| Колпаковский Герасим Алексеевич | генерал-майор | |
| Бабков Иван Федорович | генерал-майор, л. уақытша а. | |
| Полторацкий Владимир Александрович | полковник, л. а. (генерал-майор атағына көтерілуіне байланысты 05.04.1868 ж. бекітілді) | |
| Проценко Александр Петрович | генерал-майор | |
| Цеклинский Василий Саввич | генерал-майор | |
| Щетинин Орест Васильевич | генерал-майор | |
| Карпов Александр Федорович | генерал-майор (генерал-лейтенант) | |
| Соколовский Иван Николаевич | полковник, л. а. | |
| Галкин Александр Семенович | генерал-майор (генерал-лейтенант) | |
| Тройницкий Александр Николаевич | статтық кеңесші (нақты статтық кеңесші), л. а. | |
| Чернцов Федор Федорович | статтық кеңесші (нақты статтық кеңесші) |
Облыстық үкіметтің төрағалары мен әскери губернатордың жолдастары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
|---|---|---|
| Шубин Иван Павлович | полковник | |
| Ивков Олимпий Алексеевич | подполковник, л. а. | |
| Безносиков Константин Степанович | полковник |
Вице-губернаторлар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
|---|---|---|
| Безносиков Константин Степанович | полковник (генерал-майор) | |
| Чернавин Владимир Леонтьевич | статтық кеңесші | |
| Котюхов Василий Григорьевич | нақты статтық кеңесші | |
| Петухов Нафанаил Назарович | нақты статтық кеңесші | |
| Ладыженский Митрофан Васильевич | статтық кеңесші | |
| Ницкевич Николай Федорович | статтық кеңесші (нақты статтық кеңесші) | |
| Абаза Григорий Вениаминович | статтық кеңесші | |
| Савримович Георгий Александрович | нақты статтық кеңесші |
Бейнелемесі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
-
Облыстың ресми елтаңбасы (ІІМ бас., 1880). Қоңды түйе -
Облыстың бейресми елтаңбасы (Сукачов бас., 1878). Орташа түйе -
Елтаңбаның заманауи суреті (2000 жылдар). Арық түйе -
Ресми сипаттамасы бар облыстың елтаңбасы (П. Винклер, 1899) -
Облыс астанасы, Семей қаласының елтаңбасы (П. Винклер, 1899)
